Twitter, Instagram, Facebook, TikTok; slechts een greep uit de verschillende Social Mediakanalen die in de 21e eeuw opkomen.

Door Social Media wordt het voor iedereen mogelijk een eigen kijk op de wereld te vormen en deze te uiten. De smartphone verschaft onbegrensde toegang tot het world wide web, en daarmee de gehele wereld. Streaming diensten zoals Netflix en Spotify vormen een bedreiging voor de ‘traditionele’ media, die hun inkomsten zien dalen. Een artiest kan door ‘viral’ te gaan op YouTube of TikTok meer succes boeken dan wanneer hij of zij bekendheid probeert te vergaren via radio of televisie. De Koreaanse boyband BTS is hier een sprekend voorbeeld van.

De Amerikaanse president Donald Trump geeft een nieuw draai aan het begrip fake news: nieuwsberichten die als ‘onwaar’, ‘nep’ of ‘misleidend’ aangeduid kunnen worden en tevens als politiek middel ingezet kunnen worden. Door het gebruik van het internet kunnen dit soort berichten bovendien snel een groot publiek bereiken.

Op 6 september 2012 verstuurt een meisje uit het Groningse Haren een openbare uitnodiging voor haar verjaardag via Facebook, die door een sneeuwbaleffect door een groot aantal mensen wordt bekeken en gedeeld. Het resultaat? Duizenden bezoekers op straat die auto’s vernielen, een supermarkt plunderden en straatmeubilair in de brand steken. De Mobiele Eenheid moet uitrukken om de orde te herstellen. Project X Haren gaat de geschiedenis in als een voorbeeld van de kracht en tegelijkertijd het gevaar van Social Media.

Social Media kunnen echter ook voor andere doeleinden worden gebruikt. De dood van de Afro-Amerikaanse George Floyd (25 mei 2020) door toedoen van witte politieagenten in de Amerikaanse stad Minneapolis, wordt door omstanders met een mobiele telefoon gefilmd en rechtstreeks uitgezonden via Facebook Live. Wat volgt is internationale ontsteltenis en een vernieuwde aandacht voor de Black Lives Matter-beweging; een sociaal-politieke beweging tegen racisme. De anti-Zwarte Piet protesten vloeien hier gedeeltelijk uit voort.

De herinnering aan de Holocaust wordt door deze ontwikkelingen beïnvloedt. Hoewel de Tweede Wereldoorlog bijna 80 jaar geleden heeft plaatsgevonden, heeft deze nog steeds invloed op hedendaagse gebeurtenissen. Denk aan de vergelijkingen tussen de coronamaatregelen en de anti-Joodse maatregelen die in de media gemaakt worden, de publicatie van het onderzoek naar de verrader van de familie Frank, of de manier waarop Vladimir Poetin Oekraïne afbeeldt als ‘nazi-bolwerk’ om zijn oorlog te legitimeren. Een oorlog die in feite al in 2014 begint als Rusland het Oekraïense schiereiland de Krim annexeert.

Er is een fel debat over de vraag in hoeverre het Herinneringscentrum Kamp Westerbork in haar onderzoek en publicaties een brug naar de actualiteit mag slaan. Mag het Herinneringscentrum aandacht besteden aan vluchtelingenproblematiek, aan de oorlog tussen Israël en Palestina, of het groeiende antisemitisme in de afgelopen tien jaar? Of moet het Herinneringscentrum zich alleen bezig houden met de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog?

Kortom: van wie is kamp Westerbork eigenlijk?