Vanuit Stadskanaal en de omliggende plaatsen zijn tijdens de oorlog meer dan 130 Joden weggevoerd en vermoord. Zij worden herdacht in de buurt met onder andere monumenten en struikelstenen. Er zijn ook flink wat Joden vermoord die ten tijde van de oorlog niet meer in Stadskanaal of omgeving woonden, maar er wel waren geboren en opgegroeid. Zij waren vertrokken naar andere plaatsen en werden van daar naar kamp Westerbork overgebracht en verder gedeporteerd. In dit onderzoek gingen leerlingen van Scholengemeenschap Ubbo Emmius op zoek naar de verhalen achter deze mensen.
Foto links: tewerkgestelde Joodse manen in het werkkamp Het Wijde Gat (collectie HcKW)
Max Cohen
- Voornaam
- Max
- Achternaam
- Cohen
- Geboortedatum
- 15 augustus 1915
- Geboorteplaats
- St. Louis (VS)
- Sterfdatum
- 15 januari 1943
- Sterfplaats
- kdo. Bobrek
Max Cohen werd geboren op 15 augustus 1915 geboren in Sint Louis in Amerika. Vlak voor de oorlog woonde hij met zijn moeder Maria Noppes in Amsterdam. Zij was na de geboorte van Max patiënt geworden en verbleef in een Joods ziekenhuis in Amsterdam. De vader van Max, Abraham Cohen, had een groot hotel in de VS maar Max had geen interesse in het hotelvak en kwam terug naar Nederland. Hij verhuisde van Amsterdam naar de Parkweg 78 in Groningen waar hij inwoonde bij de familie van Coevorden. Max was werkzaam als banketbakker.
Max is op 3 september 1942 in Groningen getrouwd met Johanna Levitus. In 1941 woonde Johanna bij haar ouders aan de Coehoornsingel 44 in Groningen.
Max was op 10 juli 1942 naar het Joodse werkkamp Het Wijde Gat bij Staphorst overgebracht voor gedwongen tewerkstelling. Voor zijn huwelijk op 3 september kreeg hij toestemming om twee dagen het kamp te verlaten. Op een foto met daarop Joodse mannen voor de toegangspoort van Het Wijde Gat is Max Cohen te zien vooraan in het midden.
Collectie HcKW
Over hem schrijft een medebewoner van het werkkamp nog het volgende in een brief die bewaard is gebleven: “Eén tegenslag hadden we. Maxie Cohen kreeg allemaal rode vlekjes in zijn nek. We dachten al aan een besmettelijke ziekte, toen het verlossende woord door de kampbaas gesproken werd: Maxie’s bed had wanzen. Niemand wist wat wanzen waren. We hadden er nog nooit van gehoord, maar het bleek ongedierte te zijn dat familie is van de wandluis. De hele kamer liep zich te krabben. Maxie’s bed moest uit elkaar geslagen worden en hij kreeg een ander bed, warna wij van de plaag verlost waren en een andere kamer de beurt kreeg.” (bron: Dwangarbeid in Staphorst - G.J. Westhoff )
Huwelijksakte van Max en Johanna
(Groninger Archieven: https://www.allegroningers.nl/zoeken-op-naam/deeds/b2aeadc0-4b34-1f83-ff93-55af4c20c220)
Op 16 oktober 1942 werden Johanna en Max op transport gezet naar Auschwitz.
Joodse mannen in een barak van kamp Het Wijde Gat. Max Cohen zittend vooraan tweede van links
Collectie HcKW
De Joodse werkkampen, en dus ook het Wijde Gat werden op 2 oktober 1942 ontruimd en de mannen die er verbleven werden doorgestuurd naar kamp Westerbork. In hetzelfde weekend van 2 en 3 oktober 1942 werd ook Johanna opgepakt en naar Westerbork overgebracht. Op 16 oktober 1942 werden Johanna en Max op transport gezet naar Auschwitz waar Johanna na aankomst op 19 oktober direct werd vermoord. Ze is 27 jaar geworden. Max, de man van Johanna, werd al voordat de trein in Auschwitz aankwam met andere mannen uit de trein gehaald en tewerkgesteld in werkkampen in de omgeving van Auschwitz. Hij kwam terecht in Extern Kommando Bobrek. Dat was een subkamp van Auschwitz dat zo’n twee kilometer van Auschwitz afligt. In Bobrek was een Siemensfabriek gevestigd. De gevangen werkten hier aan elektronische apparaten voor vliegtuigen en U-boten. Max Cohen kwam om in dit kamp. Zijn sterfdatum is 15 januari 1943.
Pas in 1987 zijn de graven van 109 Joden ontdekt bij Bobrek, waarvan 22 uit de stad Groningen kwamen. Sinds die tijd staat de naam van Max met die van de 109 andere omgekomen Joodse dwangarbeiders, op een gedenksteen op de begraafplaats van de Poolse plaats Bytom.
De vader van Max, Abraham Cohen, heeft de oorlog overleefd en is na de oorlog naar Groningen gekomen om bij de buren van de fam. Van Coevorden, waar Max bij inwoonde, nog wat persoonlijke bezittingen en papieren van Max die bewaard waren gebleven op te halen.
Overlijdensakte Max Cohen
(Groninger Archieven: https://www.allegroningers.nl/zoeken-op-naam/deeds/a1bfb8e9-f45a-d012-4954-a58f49ba68de)
