Vanuit Stadskanaal en de omliggende plaatsen zijn tijdens de oorlog meer dan 130 Joden weggevoerd en vermoord. Zij worden herdacht in de buurt met onder andere monumenten en struikelstenen. Er zijn ook flink wat Joden vermoord die ten tijde van de oorlog niet meer in Stadskanaal of omgeving woonden, maar er wel waren geboren en opgegroeid. Zij waren vertrokken naar andere plaatsen en werden van daar naar kamp Westerbork overgebracht en verder gedeporteerd. In dit onderzoek gingen leerlingen van Scholengemeenschap Ubbo Emmius op zoek naar de verhalen achter deze mensen.

Foto links: een trein staat klaar voor vertrek op de spoorlijn in kamp Westerbork.

Johanna Cohen-Levitus

Johanna Levitus is geboren op 28 december 1914 in Stadskanaal, dat toen onder de gemeente Onstwedde viel.

Geboorteakte van Johanna Levitus (www.allegroningers.nl)

Ze is de dochter van Alida Levitus-Cohen (1882-1942) en Nathan Levitus (1883-1942). Ze had vier zussen en twee broers, Johanna was het één na jongste kind. Ze werkte als ateliermeisje in een naaiatelier.

Nieuwsblad van het Noorden, 24-11-1939

In 1941 woonde Johanna aan de Coehoornsingel 44 in Groningen. Johanna is op 3 september 1942 in Groningen getrouwd met Max Cohen. Max was in 1915 geboren in St. Louis in de Verenigde Staten en was in Groningen werkzaam als banketbakker. Ten tijde van het huwelijk woonde zijn vader nog steeds in Amerika. Hij had een groot hotel in Springfield. Max was op10 juli 1942 naar het Joodse werkkamp Het Wijde Gat bij Staphorst overgebracht voor gedwongen tewerkstelling. Voor zijn huwelijk op 3 september kreeg hij toestemming om twee dagen het kamp te verlaten. Op een foto met daarop Joodse mannen voor de toegangspoort van Het Wijde Gat is Max Cohen te zien vooraan in het midden.

Over hem schrijft een medebewoner van het werkkamp nog het volgende in een brief die bewaard is gebleven: “Eén tegenslag hadden we. Maxie Cohen kreeg allemaal rode vlekjes in zijn nek. We dachten al aan een besmettelijke ziekte, toen het verlossende woord door de kampbaas gesproken werd: Maxie’s bed had wanzen. Niemand wist wat wanzen waren. We hadden er nog nooit van gehoord, maar het bleek ongedierte te zijn dat familie is van de wandluis. De hele kamer liep zich te krabben. Maxie’s bed moest uit elkaar geslagen worden en hij kreeg een ander bed, warna wij van de plaag verlost waren en een andere kamer de beurt kreeg.” (bron: Dwangarbeid in Staphorst - G.J. Westhoff )

Huwelijksakte van Max en Johanna (www.allegroningers.nl)

De Joodse werkkampen, en dus ook het Wijde Gat werden op 2 oktober 1942 ontruimd en de mannen die er verbleven werden doorgestuurd naar kamp Westerbork. In hetzelfde weekend van 2 en 3 oktober 1942 werd ook Johanna opgepakt en naar Westerbork overgebracht. Op 16 oktober 1942 werden Johanna en Max op transport gezet naar Auschwitz waar Johanna na aankomst op 19 oktober direct werd vermoord. Ze is 27 jaar geworden. Max, de man van Johanna, werd al voordat de trein in Auschwitz aankwam met andere mannen uit de trein gehaald en tewerkgesteld in werkkampen in de omgeving van Auschwitz. Hij kwam om in Extern Kommando Bobrek. Zijn sterfdatum is 15 januari 1943. Zijn naam staat, met die van 109 andere omgekomen Joodse dwangarbeiders, op een gedenksteen op de begraafplaats van de Poolse plaats Bytom.