Over de jeugd van Julius weten we niet veel, maar wel dat hij een veelbelovend sportman was. Hij deed aan atletiek, voetballen en schaatsen en muntte uit in al die takken van sport.

Julius van der Hal

Julius van der Hal werd geboren in Usquert op 1 februari 1918 als tweede kind van Samuel van der Hal (Usquert, 28 juni 1886) en Kaatje Cohen (Eenrum, 11 december 1885). Hij had een oudere zus, Grietje (Usquert, 8 juni 1915). Samuel van der Hal was veehandelaar en verdiende daar een goede boterham mee, waardoor hij in 1924 het huis aan de Hoofdstraat in Usquert kon kopen. Hij bezat ook een auto, een Douglas in 1922 en een Ford vanaf 1925.

Advertentie. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 10-10-1932, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010675458:mpeg21:p008

Advertentie. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 10-10-1932, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010675458:mpeg21:p008

Samuel kwam uit een grote familie, hij had tien broers en zusters van wie velen in de provincie Groningen bleven wonen. Zij hadden kinderen en kleinkinderen met wie Julius ongetwijfeld zal hebben opgetrokken. (*1)
De moeder van Julius, Kaatje Cohen, kwam uit Eenrum en had drie oudere zussen. (*2).

Geboorteakte. Groninger Archieven https://www.allegroningers.nl/zoeken-op-naam/persons?ss=%7B%22q%22:%22Geboorteakte%20Julius%20van%20der%20Hal%22%7D

Over de jeugd van Julius weten we niet veel, maar wel dat hij een veelbelovend sportman was. Hij deed aan atletiek, voetballen en schaatsen en muntte uit in al die takken van sport.

Atletiek:

PROVINCIAAL NIEUWS. GRONINGEN.. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 08-07-1930, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010674637:mpeg21:p006

PROVINCIAAL NIEUWS. GRONINGEN.. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 08-07-1930, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010674637:mpeg21:p006

DUAL-MEET UNITAS—QUICK. De wisselbeker in 't bezit van Quick — De Unitas-heeren sterker, doch de Quick-dames beslissen ten gunste van Quick.. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 29-08-1932, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010675346:mpeg21:p014

Eerste prijs op 80 meter hardlopen. Unitas is de atletiekvereniging in Usquert. 

DUAL-MEET UNITAS—QUICK. De wisselbeker in 't bezit van Quick — De Unitas-heeren sterker, doch de Quick-dames beslissen ten gunste van Quick.. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 29-08-1932, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010675346:mpeg21:p014

Voetbal:

Op 17 juni 1932 stond Julius opgesteld als linksbuiten in het Noordelijk Combinatie Elftal dat een wedstrijd speelde tegen Woltersum. Hij was toen 14 jaar. Het elftal verloor de wedstrijd met 3 – 2, maar beide doelpunten van het NCE stonden op naam van Julius.

VOETBAL. Noord. Comb. Elftal-Woltersum I 2-3.. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 21-06-1932, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010674903:mpeg21:p010

In het Nieuwsblad van het Noorden van 5 maart 1935 lezen we dat in een wedstrijd van het elftal van Usquert tegen dat van Warffum Usquert won met 2 – 0. Beide goals werden door Julius gemaakt.

Goede resultaten van Westerbroek en G.R.C. III. Be Quick IV kampioen van. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 05-03-1935, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010673586:mpeg21:p010

Schaatsen:

Goede resultaten van Westerbroek en G.R.C. III. Be Quick IV kampioen van. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 05-03-1935, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010673586:mpeg21:p010
Schaatswedstrijden in Usquert. Eerst plaats voor Julius bij de heren tot 29 jaar.

Van Julius’ zusje Grietje is bekend dat ze de HBS in Warffum heeft doorlopen; we weten niet of Julius dat ook heeft gedaan. Op een gegeven moment ging hij bij zijn vader in de zaak werken, en werd hij veehandelaar.

 Advertentie. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 02-05-1936, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010673178:mpeg21:p007

Grietje trouwde in 1935 met Dagobert Hildesheim (Groningen, 17 februari 1902), een zoon van bakker Hildesheim uit de Folkingestraat in Groningen. De naam Hildesheim staat nog onderaan de gevel van het pand waarin de bakkerij was gevestigd.

Folkingestraat 52, Groningen https://www.focusgroningen.nl/groningen-centrum-de-joodse-folkingestraat/

Dagobert was in Groningen handelsreiziger voor de firma van Leer in huishoudelijke artikelen op de Prins Hendrikkade in Amsterdam. Een kennis van de familie herinnert zich dat hij gedichten kon maken, aanvoerder was van de Groningse voetbalclub en dat hij een heel geestige, vrolijke man was. Grietje gaf pianoles. Op 22 juni 1937 werd hun dochtertje Carla Sophie geboren.

Familiebericht. "Nieuw Israelietisch weekblad". Amsterdam, 06-12-1935, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871435:mpeg21:p007 

Familiebericht. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 23-06-1937, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010673474:mpeg21:p004

 

De oorlog trof het gezin van der Hal hard. Het was Samuel, evenals andere Joodse handelaren, verboden handel te drijven. Hij had dus geen inkomsten meer. Mogelijk heeft hij deze verordening overtreden. Het is ook mogelijk dat hij weigerde naar een werkkamp te gaan. In elk geval werd hij gearresteerd op 1 juli 1942 en naar Winsum afgevoerd, waar hij werd opgesloten in een cel in het oude gemeentehuis. Uit wanhoop en vrees over zijn verdere lot heeft hij daar die nacht een eind aan zijn leven gemaakt. Hij is in Warffum begraven.

Familiebericht. "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 02-07-1942, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010330458:mpeg21:p004

Kort na dit drama werd Julius opgeroepen om naar een werkkamp te gaan. Hij meldde zich en werd op 8 juli 1942 met een aantal andere mannen uit de provincie naar Westerbork afgevoerd. Op 15 juli 1942 werd hij met het eerste transport dat vanuit Westerbork naar Auschwitz vertrok gedeporteerd. Bij aankomst in Auschwitz werd hij geselecteerd om daar werk te verrichten. Julius van der Hal werd vermoord net voor of op 30 september 1942; hij werd slechts 24 jaar.
Na de dood van haar man en het vertrek van Julius trok Kaatje van der Hal in bij haar dochter en schoonzoon in Groningen, op het adres Nassauplein 25. 

Kaatje van der Hal-Cohen https://www.joodsmonument.nl/nl/page/624042/kaatje-van-der-hal-cohen.jpeg

Tussen 3 en 5 oktober 1942 werden zij allen naar Westerbork gedeporteerd vanaf het station in Groningen. In die dagen waren duizenden Joden naar Westerbork gebracht, mannen uit werkkampen en vrouwen en kinderen uit de noordelijke provincies. Omdat Westerbork veel te vol was waren er in die week verschillende transporten naar Auschwitz, en voor Kaatje, haar dochter, schoonzoon en kleindochter kwam dat moment op 12 oktober 1942. Bij aankomst in Auschwitz op 15 oktober 1942 werden Kaatje van der Hal – Cohen, Grietje Hildesheim – van der Hal en Carla Sophie Hildesheim meteen vermoord. Zij werden resp. 56, 27 en 5 jaar. Dagobert Hildesheim heeft nog een paar maanden geleefd in Auschwitz, zijn sterfdatum is 28 februari 1943. Hij werd 41 jaar.

Carla Sophie Hildesheim in de kinderwagen Bron: Foto afkomstig uit In Memoriam Guus Luijters en Aline Pennewaard p. 243 https://www.joodsmonument.nl/nl/page/135950/carla-sophie-hildesheim-in-de-kinderwagen

 

Dago Hildesheim was een fervent sporter en lid van
voetbalclub GRC (GVV Royal Combinatie) uit Groningen. Foto: E.H. Hoving https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/3158/groningen-monument-van-voetbalclub-g-r-c

Gedenkteken in Usquert voor Samuel, Kaatje en Julius van der Hal. Foto: Martin Borchert/KNvB https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/2709/usquert-oorlogsmonument

Bij de voetbalclub van Usquert wordt Julius van der Hal in ere gehouden met zijn foto in de medaillekast in de kantine. Ook is er in het dorp een Van der Halstraat, uit respect voor deze Joodse familie.

Betty van Essen-Kok schreef in 2019:
Als 8-jarig joods meisje werd ik door de hoofdonderwijzeres van onze Joodse schooljuffrouw Urbach uitgezocht om de vacanties door te brengen bij de familie Hildesheim op het Nassauplein ik meen No. 25. Dat was een jong echtpaar zonder kinderen. Dagobert Hildesheim en zijn zeer jonge vrouw Grietje van der Hal uit Usquert. Zij kwamen mij persoonlijk halen van waar wij woonden aan de Overkant van het IJ in Amsterdam. Dago was handelsreiziger van de firma van Leer in huishoudelijke artikelen. Een ontzettend leuke man die nogal bekend was in Groningen omdat hij, zo begreep ik toen, meedeed aan optochten en gedichten declameerde. Grietje was pianolerares. Met hen ging ik naar de familie van der Hal in Usquert. Sam en Kaatje dacht ik en een zoon Julius. Vader en zoon waren veehandelaren. Later werd bij Dago en Grietje een meisje geboren die zij Carla noemden. Wij gingen wel eens naar het zwembad in Tynaarlo. Ik herinner mij de bakkerswinkel in de Folkingestraat waar een tante Jennie achter de toonbank stond. Een bakkerij met van die witte grote koekblikken langs de muur.

Zij zijn allemaal weggehaald en vermoord. Zelf verloor ik mijn hele familie in Amsterdam. Woon al heel veel jaren in Israël en op mijn verjaardags- kalender staan de overlijdensdata van de Familie Hildesheim.

 

* 1: broers en zusters van Samuel van der Hal, ooms en tantes, neven en nichten van Julius van der Hal
• Abraham Meijer (Usquert 16/7/1871 – Groningen 11/4/1943) X Roosje van
Zuiden (Enschede 10/2/1880 – Sobibor 28/5/1943)
 Isidoor (Ies) (Groningen 12/3/1907 – Apeldoorn 25/9/1986) X Sara van Adelsbergen (Groningen 10/8/1909 – Apeldoorn 25/11/1978)
 Henriette (Groningen 1942 – Israel 2017)
 Riko (Groningen 21/3/1908 – Sobibor 21/5/1943) X Engelina Hoogstraal (Groningen 28/1/1913 – Sobibor 21/5/1943)
 Roosje (Groningen 17/3/1942 – Sobibor 21/5/1943)
Roosje van der Hal in het Acedemisch Ziekenhuis in Groningen, objectnummer: F001378. Collectie Joods Historisch Museum https://data.jck.nl/page/aggregation/jhm-foto/F001378

 Jette (Groningen 26/1/1910 – Auschwitz 19/10/1942)
 Meijer (Groningen 29/4/1915 – Blechhammer 31/3/1944) X Anna Sons (Den Haag 26/12/1910 – 10/9/1997)
• Heiman (Usquert 28/10/1872 – Rotterdam 8/5/1944) X Mina Pels (Delfzijl 1/1/1870 – Rotterdam 25/1/1931)
 Israel (Rotterdam 4/7/1898 – Bergen Belsen 26/2/1945) X Gypsy Helene Cooper (Londen 24/3/1897 – Tröbitz 23/4/1945)
 Jacob (Rotterdam 10/1/1904 – Auschwitz 30/9/1942) X Sientje de Koning (Rotterdam 2/12/1905 – Auschwitz 30/9/1942)
• Lucretia (Usquert 3/2/1874 – Auschwitz 27/11/1942) X Samuel Hoogstraal (Uithuizen 6/2/1864 – Apeldoorn 28/11/1940)
 Perlina Hendrika (Amersfoort 25/2/1902 – Auschwitz 19/2/1943)
 Isidoor (Apeldoorn 5/8/1906 – Mauthausen 18/6/1942) X Leonie H. Koster (Arnhem 19/2/1911 – Auschwitz 19/11/1942)
 Bernard (Apeldoorn 19/4/1933 – Auschwitz 19/11/1942)
 Samuel (Apeldoorn 7/12/1935 – Auschwitz 19/11/1942)

 Advertentie. "Nieuw Israelietisch weekblad". Amsterdam, 06-11-1925, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871888:mpeg21:p007

• Levie (Usquert 5/12/1875 – Auschwitz 12/2/1943) X Caroline van der Hak (Weener 10/11/1888 – Auschwitz 12/2/1943)
 Herman (Usquert 2/4/1915 – Sobibor 4/6/1943)
• Alida (Usquert 2/5/1877 – 3/11/1909) X Simon Benninga (Eenrum 13/1/1876 – Amsterdam 22/2/1959)
 Noach (Eenrum 8/7/1909 – USA 9/4/1993) X Helena Frank (Groningen 18/10/1913 – Jeruzalem 23/2/2008)
 Aleida (1939 – nu)
 Simmon (1947 – 2015)
 Jacques (1948 – nu)
 David (1949 – nu)
• Meyer (Usquert 10/4/1879 – Groningen 30/9/1914) X Rebecca van Zuiden (Enschede 12/2/1882 – Sobibor 23/7/1943)
 Hendrika (Enschede 6/6/1907 – Auschwitz 6/10/1944) X Jacob de Levie (Wildervank 12/2/1907 – Ede 22/4/1993)
 Arnold (Oss 8/2/1936 – Auschwitz 6/10/1944)
 Hans (Oss 26/6/1938 – Auschwitz 6/10/1944)
 Israel Gerard (Den Haag 11/7/1911 – Sobibor 23/4/1943)
• Betje (Usquert 6/9/1880 – Groningen 13/8/1957) X Samuel de Vries (Winsum 26/8/1879 – Usquert 16/7/1936)
 Abraham (Usquert 17/2/1915 – Auschwitz 1/2/1944) X Carolina Minco (Beilen 1915 - ?)
• Benjamin (Usquert 23/7/1882 – Auschwitz 5/10/1942) X Sophia Pels (Delfzijl 8/1/1884 – Auschwitz 5/10/1942)
 Gerard Aleid (Rotterdam 3/11/1909 – Sobibor 11/6/1943) X Klaartje Walg (Rotterdam 11/3/1912 – Sobibor 11/6/1943)
 Benjamin Andries (Rotterdam 6/9/1935 – Sobibor 11/6/1943)
 Richard Henry (20/7/1917 – Auschwitz 28/2/1943)
• Grietje (Usquert 26/5/1884 – Groningen 17/7/1908)
• Salomon (Usquert 19/1/1888 – Bergen Belsen 12/2/1945) X Rosa Rebecca Prins (Alkmaar 4/8/1902 – Rotterdam 22/2/1994)

Noot 2: Zussen van Kaatje Cohen, tantes van Julius van der Hal
• Regina (Eenrum 2/5/1876 – Auschwitz 27/8/1943) X Jozef Meijer (Bedum 21/7/1876 – Auschwitz 27/8/1943)
 Charlotte Julia (Bedum 20/10/1909 – Groningen 25/3/1936)
• Rachel (Eenrum 14/12/1877 – Auschwitz 23/11/1942) X Levie van Geuns (Ulrum 31/3/1874 – Auschwitz 23/11/1942)
• Bloemine (Eenrum 24/11/1879 – Apeldoorn 6/8/1929)

Advertentie. "Nieuw Israelietisch weekblad". Amsterdam, 06-11-1925, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871888:mpeg21:p007