In 2019 bezocht Catherina van Willigenburg het voormalig kamp Auschwitz-Birkenau, om de vele familieleden die daar vermoord werden tijdens de oorlog te herdenken. Ze besloot daarna om de verhalen over deze familieleden vast te leggen voor de volgende generaties. Dit is haar verhaal over Greta Selina de Vries die in huis woonde bij Henrica Bobbe-de Vries, de overgrootmoeder van Catherina.

Foto links: Henrica Bobbe met haar pleegdochter Greta de Vries.

Greta Selina de Vries

Greta Selina de Vries wordt op 22 mei 1905 in Den Haag geboren.

geboorteakte Greta Selina de Vries

Ze vertrekt al in 1908, 3 jaar oud, naar de Verenigde Staten om naar haar ouders, Henri de Vries en Ziepe Manischkowski, gebracht te worden die daar in 1906 al naar toe zijn gegaan. In 1912 komt zij met haar moeder terug naar Nederland. Haar moeder wordt rond dezelfde tijd opgenomen in het Joods psychiatrisch ziekenhuis te Apeldoorn en komt daar in 1942 te overlijden.

Overlijdensakte moeder

Greta Selina, zij is dan 7 jaar, wordt ingeschreven op het huisadres van mijn overgrootmoeder, die de zus is van haar vader maar vanaf dat moment niet meer haar tante, maar haar pleegmoeder is. Of zij de eerste 3 jaren van haar leven ook al hier woonde weet ik niet, maar ik vermoed van wel.

inschrijving Greta bij het gezin Bobbe

Mijn opa was in 1912 al 15 jaar en zijn jongste broer, Meijer Alexander, was 8. Greta is dus samen met deze broer opgegroeid. Er waren in het gezin nog 3 oudere broers, maar die waren op dat moment 18 jaar en ouder en vermoedelijk al het huis uit. Zij zijn, rond die tijd, naar de Verenigde Staten geëmigreerd en daar in de jaren 60 van de vorige eeuw overleden.

Greta’s vader blijft achter in de Verenigde Staten en heeft, volgens de informatie op de kaart van Greta Selina in het gemeentearchief van Den Haag, door langdurig verblijf in Amerika zijn Nederlanderschap verloren. In 1918 wordt hij in de VS opgeroepen voor de dienstplicht en in 1923 vraagt hij een paspoort aan. Hieruit kan worden opgemaakt dat hij genaturaliseerd is. Verder heb ik geen gegevens over hem kunnen vinden.

Stukje stamboom waarin de relatie tussen Henrica en haar nichtje/pleegdochter Greta Selina duidelijk wordt.

Greta Selina ging in 1938 nogmaals heen en weer naar de Verenigde Staten, mogelijk om haar vader te bezoeken. (bron: https://cbg.nl/actueel/passagierslijst-hal/) In 1939 was zij weer terug in Nederland. Zij is dan aanwezig op het 50-jarige huwelijksfeest van haar pleegouders (mijn overgrootouders), zoals op de volgende foto te zien is.

Greta Selina tussen haar pleegouders, tijdens hun 50 jarig huwelijksfeest.

Zij bleef bij haar pleegmoeder wonen en werd op 18 januari 1943, zij was toen 37 jaar, alleen, zonder familieleden, via het kamp Westerbork op transport gezet naar Auschwitz waar zij op 21 januari van dat jaar werd vermoord. Althans volgens de geraadpleegde archieven.

De zuster van mijn moeder, Tante To (Catharina Maria Bobbe), vertelde haar dochter Anneke echter dat Greta Selina in de oorlog trouwde met een Joodse man en al snel een kind van hem verwachtte. Eind 1942 werd haar echtgenoot opgepakt en gedeporteerd, maar zij mocht in Den Haag blijven omdat ze hoogzwanger was. Nadat zij bevallen was is Tante To, volgens haar eigen zeggen, aangifte gaan doen van de geboorte bij de burgerlijke stand in Den Haag. Tante To was toen net 18 jaar en dit heeft een diepe indruk op haar gemaakt. Vrij snel hierna werd Greta Selina alsnog opgepakt en via Westerbork naar Auschwitz gebracht. Tante To heeft nooit de naam van de man of het kind genoemd. Het enige dat we denken te weten is dat het een jongetje was. Op het kaartje van de Joodsche Raad van Greta Selina staat wel een ander adres dan waar mijn grootmoeder woonde.

Maar dat is de enige bron dit het verhaal van Tante To (deels) ondersteunt. Ik denk echter dat Tante To dit verhaal niet verzonnen heeft, maar we kunnen dit niet bevestigen met officiële stukken. In de archieven heb ik hier niets over teruggevonden. Mijn moeder vertelde ooit dat zij de naam van een pas geboren jongetje niet kon vinden in het In Memoriamboek waarin alle vermoorde Nederlandse Joden in vermeld staan. Van wie dat jongentje een kind was en hoe hij heette vertelde zij niet of ik heb het niet onthouden. Misschien bedoelde zij het kindje van Greta Selina?

Ook op de mededeling van het overlijden van Greta Selina in het bevolkingsregister van Den Haag wordt geen vermelding gemaakt van een echtgenoot en/of een kind. Maar op de overlijdensakte van haar moeder wordt Greta Selina niet vermeld, dus ook dat zegt niet alles. Wij zullen waarschijnlijk nooit weten wat er met dit kindje gebeurd is…hopelijk is hij liefdevol geadopteerd.

overlijdensakte Greta Selina de Vries

 

Het volledige onderzoek is op de website van Joods Erfgoed Den Haag te lezen:
https://www.joodserfgoeddenhaag.nl/wp-content/uploads/2023/02/Een-oorlogsgeschiedenis-3.pdf