Algemene informatie: In het voorjaar van 1942 werd begonnen met de bouw van de aardappelkelder. De aardappelkelder was een stenen gebouw, ingedeeld in verschillende ruimten die bedoeld waren om de aardappels in op te kunnen slaan. Er werden verschillende soorten aardappels ondergebracht: Bintjes, Eigenheimers, Deva, Noordelingen, Record, Frühmoller, Ultimus, Triumph, Eerstellingen, Gloria en bijvoorbeeld Voran.

De hoofdmaat van het voedsel dat in kamp Westerbork aan de gevangenen werd geserveerd bestond uit aardappelen. Grote hoeveelheden waren nodig om aan de levensbehoeften van de gevangenen te kunnen voldoen. In 1945 lag in totaal in de kelder meer dan 900.000 kilo aardappels opgeslagen waarvan 133.000 kilo geleverd werd door de kampboerderij. Tegelijkertijd kon in de kelder zo’n 400.000 kilo aan aardappels en groenten worden opgeslagen. 

De aardappelen werden soms tot driemaal per dag naar de aardappelkelder gereden door boeren uit de omgeving. Deze kwamen binnen via de hoofdingang van het kamp. Jantinus Schutten was tijdens de oorlogsjaren boerenzoon in Hooghalen. 

‘Wanneer je zo dicht bij het kamp woonde als wij, waren de contacten toch anders, dan wanneer je er ver vandaan woonde. Het kamp was veel meer realiteit. De leiding van het kamp liet bijvoorbeeld aardappelen in de omgeving kopen en deze werden dan door de boeren zelf naar de keuken in het kamp gebracht. Soms moesten ze naar de aardappelkelder gebracht worden, die buiten het kamp aan de oostzijde ligt. Wij mochten soms meerijden om de wagens vol aardappelen er naar toe te brengen.’

De werkploeg die de aardappelkelder onderhield bestond gedurende de oorlogsjaren uit een kleine groep met gevangenen (tussen de 4 en 15 personen) die deel uit maakten van de tuiniersploeg. Chef van de aardappelkeuken was de uit Hoogezand afkomstige Simon de Beer.  

In de jaren zestig werd de aardappelkelder aan tijdlang verhuurd aan het boerenbedrijf Zingstra & Zonen. Na mei 1967 kwam de kelder leeg te staan. Het beheer van het gebouw werd vanaf 1970 overgenomen door de gemeente Westerbork. 

Persoonlijk verhaal: Toen Simon de Beer (1893) en zijn vrouw Heika “Rika” de Beer-van der Bergh (1901) in mei 1945 uit kamp Westerbork naar Hoogezand terugkeerden troffen zij een politieagent in hun huis aan de Zuiderlaan 27 aan. 

Veekoopman en aardappelen handelaar De Beer behoorde voor de oorlog tot de welgestelde Joden van Hoogezand. Gedurende een lange periode was hij penningmeester in het bestuur van de kerkelijke Joodse gemeente tot hij in augustus 1942 naar Westerbork werd overgebracht. Rika werd twee maanden later naar het kamp weggevoerd.

Vanwege zijn uitgebreide kennis van aardappelen en zijn handelsachtergrond, wist Simon in kamp Westerbork zijn eigen en Rika’s naam ruim tweeënhalf jaar van de transportlijst te houden. Als chef van de aardappelkelder was hij verantwoordelijk voor de aankoop en opslag van alle aardappelen, de belangrijkste voedselbron van de gevangenen. Deze hoge positie kon Simon en Rika’s kinderen niet redden. Abraham (1925) en Maurits (1922) de Beer waren al voor hun ouders aankomst naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd waar zij beiden binnen twee maanden kwamen te overlijden.

Na hun terugkeer in Hoogezand konden Simon en Rika zich niet echt over hun redding verheugen. Veel vrienden en kennissen waren net als hun eigen kinderen weggevoerd naar vernietigingskampen in Oost-Europa en daar vermoord. Van de 200 Joden die voor 1940 in Hoogezand woonden, overleefden slechts 15.

De teruggave van het huis en de tenietdoening van de verkoop van de synagoge in Hoogezand – die Simon vervolgens zelf met grote winst wist te verkopen – ten spijt, had het leven na 1945 voor Simon en Rika zijn glans verloren. Simon en Rika de Beer zouden hun hele leven in Hoogezand blijven wonen. Simon overleed in 1976, zijn vrouw Rika in 1996.