Selma Monnikendam

Op een avond stapt de beroemde Amerikaanse comédienne Lucille Ball mijn huiskamer binnen. Ze draagt kokette laarsjes, heeft van oor tot oor knalrode lippen en begroet me met een rauwe Amerikaanse tongval. Dag jongen. Ik sta oog in oog met de nicht van mijn moeder, mijn dood gewaande tante Selma.

Selma Monnikendam

Voornaam
Sara
Achternaam
Monnikendam
Geboortedatum
23 september 1916
Geboorteplaats
Amsterdam
Sterfdatum
12 december 2011
Sterfplaats
Miami

Selma is geboren als Sara Monnikendam. Dat was op 23 september 1916. Ze was het oudste kind van Roosje Credo en Abraham Monnikendam, diamantversteller. Haar zus Antje en broer Charles (die Salomon heette) waren een tweeling. En er was een nakomertje. Als het een jongen was geweest, had die Jacob moeten heten, nu werd het Jacobien.

De twee oudste meiden trekken veel met elkaar op. Antje is een schoonheid, Selma niet veel minder. Ze zijn hecht bevriend met hun nicht Fieke, mijn moeder. Er is nog een foto van Selma, haar Moeder en Fieke in blije dagen, gedrieën paraderend op De Dam. Maar ook aan blije tijden komt een eind. Wanneer Selma en Antje het op Sinterklaasavond 1943 laat maken, proberen ze via portiek naar portiek thuis te komen. Ze worden gepakt. Auschwitz. Daar zijn ze weer samen met hun nicht, maar niet voor lang, Fieke en Antje sterven, Selma blijft in leven.
(foto hiernaast: op de Dam v.l.n.r. Selma, Moeder Roos en nicht Fieke.)

Netjes is het natuurlijk niet, maar Selma dankt haar bestaan aan haar gruwelijke brutaliteit, ze bluft zich er doorheen. Ze houdt het vol tot en met de dodenmarsen. Onderweg weet ze zich in een talud te verstoppen, ze slaagt er in op het platteland te schuilen en eten te roven. En ze vindt uiteindelijk in Amsterdam haar moeder terug.

Broer Charles had al in 1941 Mauthausen ondergaan. Een jaar later kreeg haar vader een onderduikadres toegespeeld. Op weg daar naartoe werd hij in Amsterdam Centraal Station van het perron gehaald. En toch op de trein gezet. Auschwitz. Zus Jacobien zat veilig bij een familie in het zuiden van ’t land, voordat ze jong trouwde en zes mooie kinderen kreeg.

Ik heb, zei ze die keer toen ze veramerikaanst en wel tegenover mij zat, ik heb mijn veiligheidssteen altijd bij me.

Maar de schok van dit alles was Selma te veel. Ze wilde er niets meer van weten. Ze wilde zelfs niet dat bekend werd dat ze het had overleefd. Ze staat dan ook nog steeds te boek als Sara, vermist.

Ze trouwde met een lotgenoot, een diamantair. Ze verhuisden naar New York en later naar Miami. Nog weer later kwam ze af en toe over naar haar zus Jacobien die zich door haar liet commanderen. Ik heb, zei ze die keer toen ze veramerikaanst en wel tegenover mij zat, ik heb mijn veiligheidssteen altijd bij me. En ze stak haar hand uit waaraan een ring zat met een vingerkootje bedekkende diamant. Selma, nooit meer veilig, altijd beducht om direct te moeten vluchten.

Op 12 december 2011 hoefde dat niet meer.

Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Oosthalen 8, 9414TG Hooghalen
  • Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.