In zijn boek ‘Ondergang’ vertelt Jacques Presser over de ‘razzia der 2000’ in Amsterdam-Zuid op 6 augustus 1942, ook wel ‘zwarte donderdag’:

“Deze razzia duurde een groot deel van de dag en het begin van de avond voort; de Duitsers hielden Joden op straat aan en haalden hen in bepaalde door hen bewoonde buurten uit de huizen, niet zelden met veel lawaai en ruwheid; enkele zelfmoorden worden vermeld.”

Nadat de opgepakte Joden de nacht doorbrachten onder de blote hemel op de binnenplaats van de Zentralstelle aan het Adama van Scheltemaplein is het de volgende ochtend Ferdinand Aus der Fünten, verantwoordelijk voor de wegvoering van de Joden uit Nederland, die hoogstpersoonlijk de selectie uitvoert.  De voor hem op de binnenplaats opgestelde mensen wordt met een handbeweging duidelijk gemaakt wie naar Westerbork moet en wie uitstel krijgt.

Presser: “Als reeds gezegd, het ergste waren de pauzes. Soms hield Aus der Fünten op, terwijl een rij mensen, uiteraard popelend, voor de helft afgewerkt voor hem stond, bleef voor zich uitkijken, draaide zich om en ging naar binnen. Zou hij terugkomen? Van hem alleen hing dood en leven af en hij zou, naar het gerucht ging, om vijf uur ophouden; wat dan nog op de binnenplaats aanwezig was - en het waren nog vele honderden - ging in elk geval naar Westerbork en, eenmaal daar, vrij zeker naar Polen. Vooral in de namiddag steeg de spanning.”

Het gezin Hamburger, vader, moeder en twee dochters, hoorde bij de groep van ongeveer 600 personen die niet werden teruggesteld en op 7 augustus 1942 werden doorgestuurd naar kamp Westerbork. Kort daarna werden zij naar Auschwitz gedeporteerd. In 2016 zijn er struikelstenen gelegd voor hen in Amsterdam. Nichtje Nicole Rehe-Calisch was daarbij en schreef het verhaal over Nico, Lien, Hetty en Leny Hamburger op.

Nico, Lien, Hetty en Leny Hamburger

Leah Calisch-Ricardo

Celine en Rudolf
De bekende componist Leo Smit was een achterneef van Lien en schreef het muziekstuk ‘Zigeunerleven’ speciaal voor haar.

Componist Leo Smit

 
Lien en Nico Hamburger-Calisch

Na hun huwelijk op 26 maart 1921 trok het pasgetrouwde stel in bij Lien’s ouders op de benedenverdieping van hun huis aan de Stadionweg 60. Nico had samen met zijn jongere broer Isaac een groothandel in verpakkingsmaterialen in de Beursstraat en leverde onder andere aan de Bijenkorf.

Isaac Hamburger

Op 11 mei 1922 werd hun oudste dochter Hester geboren, die als roepnaam Hetty kreeg. Iets minder dan anderhalf jaar later zag haar zusje, Leny, op 11 september 1923 het levenslicht.

Na het overlijden van Lien’s ouders en het huwelijk van haar broer Rudolf verhuisde het gezin Hamburger van de Stadionweg naar de Rubensstraat 56 huis.

Hetty en Leny Hamburger

Hetty en Leny bezochten beiden de meisjes-H.B.S. aan de Euterpestraat, gelegen om de hoek van hun huis. Ook hun nichtje Hester (Hetty) Hamburger bezocht deze school en de meisjes trokken veel samen op. Hester kwam regelmatig lunchen thuis bij haar nichtjes en oom Nico en tante Celine. Bij aanvang van de deportaties is nog geprobeerd om voor Hetty Hamburger een vrijstelling te krijgen door haar paspoort te ruilen met die van haar half-Joodse nichtje met dezelfde naam. Deze opzet mislukte.

Nichtje Hester Hamburger

Net als hun ouders werden ook Leny en Hetty lid van roeivereniging Poseidon. En evenals haar moeder speelde Hetty zeer goed piano: na het behalen van haar H.B.S.-diploma ging zij naar het conservatorium om piano te studeren.

Hetty Hamburger

Hoe het het gezin Hamburger gedurende de eerste oorlogsjaren is vergaan is helaas onbekend. Op 6 augustus 1942 werd het helegezin Hamburger met één van de eerste buurtrazzia’s uit hun huis gehaald en naar kamp Westerbork overgebracht. Lien’s broer Rudolf, die op dat moment al met zijn vrouw en dochtertjes in het doorgangskamp was, kon zijn zuster en haar gezin niet meer te spreken krijgen: ze werden zo goed als meteen doorgezonden naar Auschwitz.

Hun transport, dat vertrok op 10 augustus 1942 uit Westerbork, kwam twee dagen later aan. Nico, Lien en hun dochters Hetty en Leny werden alle vier geselecteerd voor werk. Wanneer zij precies zijn omgekomen, is daardoor onbekend gebleven. Door het Rode Kruis is na de oorlog hun uiterlijke overlijdensdatum vastgesteld op 30 september 1942.

Lien’s broer Rudolf overleefde de oorlog met zijn gezin, evenals Nico’s jongste broertje Isaac. Behalve zij keerde van beide families niemand terug.

Nathan Hamburger werd 54 jaar.
Celine Hamburger-Calisch werd 39 jaar.
Hester Hamburger werd 20 jaar.
Leny Hamburger werd 19 jaar.