Lieve mensen, als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. Dag!

 

Foto links: Nathan Kornalijnslijper (https://www.geni.com/photo/view/6000000003583741656?album_type=photos_of_me&photo_id=6000000075292909938)

Nathan Kornalijnslijper

Nathan Kornalijnslijper werd op 5 december 1903 geboren in Amsterdam als oudste kind van Gompert Kornalijnslijper (Amsterdam, 29 november 1876 – Amsterdam, 7 januari 1936) en Schoontje Pampel (Amsterdam, 19 maart 1880 – Auschwitz, 19 november 1942). Nathan kreeg nog drie zussen: Sara in 1906, Jansje in 1907 en Elisabeth in 1917. (*1 voor zussen van Nathan). Gompert en Schoontje waren in september 1903 getrouwd in Amsterdam.

Familiebericht. "De courant". Amsterdam; Amsterdam, 18-09-1903, p. 4.
Geraadpleegd op Delpher op 16-09-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000690018:mpeg21:p00004

Gompert Kornalijnslijper was marktkoopman, hij had een marktvergunning voor een stal op het Waterlooplein. Waarschijnlijk heeft hij ook als diamantslijper gewerkt, want de familie heeft een periode in Antwerpen gewoond, een stad waar veel diamantbewerkers naartoe trokken om werk te vinden. Gompert had twee broers en vijf zussen. Na de oorlog was geen van allen nog in leven, en dat geldt ook voor vrijwel al hun kinderen, de neven en nichten van Nathan. (*2 voor ooms en tantes, neven en nichten van Nathan van vaders kant).

Nathans moeder, Schoontje Pampel, had tien broers en zusters, van wie ook niemand nog in leven was na de oorlog, en ook de neven en nichten van moeders kant werden bijna allemaal vermoord in de kampen. (*3 voor ooms en tantes, neven en nichten van Nathan van moeders kant).

Nathan ging van 3 april 1911 tot 23 juli 1920 naar de Amsterdamse dovenschool. Volgens de gegevens van de school was hij op zijn 3e jaar doof geworden door een ongeluk, en hoorde hij helemaal niets. Omdat hij nog zo klein was toen hij zijn gehoor verloor, heeft hij ook nooit goed leren praten. In het archief van de militaire keuring staat dat hij doofstom was en daarom voorgoed ongeschikt werd verklaard voor de militaire dienst.

Eind juli 1920 werd hij ontslagen van de dovenschool en op een vakschool voor schoenmakers geplaatst. Het notulenboek van die opleiding vermeldt dat Nathan volgens de directeur van de vakschool tot de beste leerlingen behoorde. Op 1 september 1923 staat echter vermeld dat Nathan zonder diploma was vertrokken. Hij weigerde om nog langer naar school te gaan. De school noteerde: “Door zijn koppigheid is alles weer verloren gegaan: straatventer van vruchten geworden”.

Hij woonde bij zijn grootouders, terwijl zijn ouders in Antwerpen woonden. Nathan heeft kennelijk ook een poging gedaan zich in het vak van diamantslijper te bekwamen, want hij had een kaart van de ANDB (De Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond), die van leerling diamantslijper, met als zijn adres Lepelstraat 58 en datum van toelating 28 oktober 1929. Bovendien had hij een marktkaart, met als inschrijvingsdatum 24 februari 1938 voor het Waterlooplein. Het adres dat op de kaart staat is 3e Oosterparkstraat 83 I. De plek op het Waterlooplein was van zijn vader geweest. Na diens dood was de stal kennelijk overgeschreven op naam van Nathans moeder. Op 24 februari 1938 werd de stal op naam gezet van Nathan, die niet hoefde te betalen voor de stal zolang hij volledige steun ontving.

Archief gemeente Amsterdam

Militaire keuring van Nathan Kornalijnslijper (Gemeentearchief Amsterdam)

Op 10 februari 1937 trouwde Nathan in Amsterdam met Eva Tertaas. Zij was in Amsterdam geboren op 14 maart 1917 als oudste van de twee kinderen van Mozes Tertaas (Amsterdam, 3 juli 1885 – Sobibor, 26 maart 1943) en Sientje Brilleslijper (Amsterdam, 16 februari 1888 – Sobibor, 26 maart 1943). Eva had een jongere broer, Philip Tertaas, die werd geboren op 26 september 1920. Mozes Tertaas was kleermaker. Eva’s ouders waren beiden doof, wat betekende dat Eva was opgegroeid met gebarentaal en zodoende goed met Nathan kon communiceren. Het gezin Tertaas woonde grotendeels in de Transvaalbuurt. Tussen mei 1931 en november 1932 woonden ze in de Ruyschstraat, maar daarna keerden ze weer terug naar de Retiefstraat om uiteindelijk terecht te komen in de Laing’s Nekstraat.

Handtekeningen onder de huwelijksakte: het bruidspaar, Eva’s ouders en de getuigen Joseph Brilleslijper, broer van Eva’s moeder, 58 jaar koopman, en Levie Bolle, de man van Nathans zuster Klaartje, colporteur, 49 jaar. Allen wonende in Amsterdam. (gemeentearchief amsterdam)

Daar woonden Nathan en Eva na hun huwelijk ook, in hetzelfde huis als Eva’s ouders. Dat blijkt uit de geboorteaankondiging van hun dochter, Jeanette. Zij werd geboren op 7 juni 1937, een paar maanden na het huwelijk.

Familiebericht. "Centraal blad voor Israëlieten in Nederland". Amsterdam, 10-06-1937, p. 4.
Geraadpleegd op Delpher op 16-09-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580015:mpeg21:p00004

In maart 1940, net voor het uitbreken van de oorlog, verhuisden Nathan en Eva naar Den Haag, naar de Scheldestraat 115. Het zou kunnen dat Nathan zich daar vestigde als schoenmaker, want dat is het beroep dat wordt vermeld op zijn Joodse Raadkaart. Of ze werden gearresteerd, of gehoor gaven aan een oproep is niet duidelijk, maar op 10 december 1942 kwamen Nathan, Eva en Jeanette aan in kamp Westerbork. Ze kregen eerst een plek in barak 70, een grote woonbarak en later in barak 12, een familiebarak. Waarschijnlijk bewoonden ze daar een kamertje met z’n drieën. In de familiebarakken verbleven de mensen die vanwege hun werkzaamheden langer in kamp Westerbork bleven. Waarschijnlijk werkte Nathan in Westerbork als schoenmaker. Barak 12 had twee woningen en vier zalen met in elke woning twee kamers, een keuken, wc, stromend water, een klein elektrisch fornuis en een potkachel. Later kwam er een centrale verwarming. De kozijnen waren wit geschilderd met vrolijke rood-witgeruite gordijnen.

Op 16 maart 1943 kwamen de ouders van Eva ook aan in Westerbork; zij werden in barak 67 ondergebracht. Een week later werden ze op transport gesteld naar Sobibor. Ze vertrokken op 23 maart, en kwamen aan in Sobibor op 26 maart 1943, waar ze direct werden vermoord. Mozes Tertaas werd 57 jaar, Sientje Tertaas - Brilleslijper werd 55 jaar.

Vanuit kamp Westerbork stuurde Eva op 31 augustus 1943 een brief aan het echtpaar De Jong-Cohen aan de Uiterwaardenstraat in Amsterdam. Estella de Jong - Cohen had in Westerbork gezeten, en was kennelijk bevriend geraakt met Nathan en Eva. Zij was echter vrijgelaten, waarschijnlijk omdat ze gemengd gehuwd was. De brief luidde als volgt:

Waarde vrienden, Daar ik heden schrijfdag heb zal ik iets van mij laten horen. Hoe maken jullie het? Wij hopen goed. Met ons gaat het naar omstandigheden ook goed. Wij hebben jouw 2e briefkaart ontvangen en verlangen we erg naar wat anders dat vooral jij Stella goed kunt begrijpen. Daarvoor ken je onze situatie te goed. Dus hopen we zo spoedig mogelijk daaromtrent iets te horen. Zeg Stella, ben je weer helemaal gewend en uitgerust? Dat zal wel. Wij zijn erg blij voor jou en ‘t is voor je man veel prettiger weer door zijn vrouw bediend te worden. ‘t valt niet mee alles zonder haar te moeten doen he. Maar gelukkig is alles weer in orde en hopen we dat het zo blijft. Nu lieve vrienden eindig ik en hoopen we zoo gauw mogelijk weer iets van jullie te horen en ontvangen. Nou dag! tot kijk en ‘t beste. Eva, Nico, Nettie.

Uit dit briefje blijkt dat Nathan zich Nico noemde. Bij de brief zat een soort boodschappenlijstje, met daarop de producten die Nathan en Eva graag wilden ontvangen:

Collectie HcKW: https://collecties.kampwesterbork.nl/werk/https%3A%2F%2Fdata.kampwesterbork.nl%2Fwork%2FTH0000001877

 Een week later volgde een briefkaart vanuit de trein waarmee Nathan, Eva en Jeanette Westerbork hadden moeten verlaten aan dezelfde familie De Jong-Cohen. De briefkaart, die een dag voor vertrek werd geschreven, is gestempeld in Haren en dus waarschijnlijk daar uit de trein gegooid, door iemand gevonden en op de post gedaan.

Collectie HcKW: https://collecties.kampwesterbork.nl/werk/https%3A%2F%2Fdata.kampwesterbork.nl%2Fwork%2FTH0000001820

Lieve mensen, als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. Dag!

Nathan, Eva en Jeanette werden dus op 7 september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Bij aankomst op 10 september 1943 werden Eva en Jeanette meteen naar de gaskamers gestuurd en vermoord. Eva Kornalijnslijper - Tertaas werd 26 jaar, Jeanette Kornalijnslijper werd 6 jaar.

https://www.geni.com/people/Eva-Tertaas/6000000003583741871

Nathan werd tewerkgesteld in het kamp. Dat heeft hij een half jaar volgehouden. Zijn precieze sterfdatum is niet bekend; officieel wordt 31 maart 1944 als sterfdatum genoemd. Nathan Kornalijnslijper werd 40 jaar.
Zijn moeder werd op 12 november 1942 vanuit Den Haag naar Westerbork afgevoerd, samen met haar dochter Elisabeth en schoonzoon Philip Hekster. Zij werden op 16 november 1942 naar Auschwitz gedeporteerd waar Schoontje Kornalijnslijper - Pampel en Elisabeth Hekster - Kornalijnslijper op 19 november 1942 werden vermoord, Schoontje op 62-jarige leeftijd, en Elisabeth Hekster - Kornalijnslijper op 25-jarige leeftijd. Philips Hekster, een kleermaker, werd waarschijnlijk bij Cosel uit de trein gehaald en naar verschillende werkkampen gestuurd. Zijn sterfdatum is 31 maart 1944, ergens in Midden-Europa. Hij werd 25 jaar.

Schoontje Kornalijnslijper - Pampel (https://www.geni.com/people/Schoontje-Pampel/6000000003583736565)

Sara Kornalijnslijper, de oudste zus van Nathan, die niet gehuwd was en borduurster van beroep was, werd op 28 november 1942 vanuit Amsterdam naar Westerbork gebracht, vanwaar ze op 8 december 1942 naar Auschwitz werd gedeporteerd. Bij aankomst op 11 december 1942 werd ze meteen vermoord. Sara werd 36 jaar.

Jansje Kornalijnslijper was getrouwd met Jacob Bos (Amsterdam, 2 augustus 1904) en woonde met haar gezin in Den Haag. Ze hadden een zoontje, Louis die was geboren in 1934. Jacob was medewerker van de Joodse Raad in Den Haag, waardoor het gezin aanvankelijk werd vrijgesteld van deportatie. Op 29 september 1943 werden ze dan toch naar Westerbork gestuurd waar ze, in barak 70, tot 1 februari 1944 bleven. Op die dag werden ze naar Bergen Belsen gedeporteerd. Alle drie hebben ze Bergen Belsen overleefd, de verschrikkelijke treinreis door Duitsland op weg naar Theresienstadt ook overleefd en zijn ze bij Tröbitz bevrijd. In oktober 1945 kwamen ze terug in Amsterdam.

De broer van Eva, Philip Tertaas, een magazijnbediende, was op 22 juli 1942 getrouwd met Henriette Wallega (Amsterdam, 25 juli 1922) en woonde met haar bij haar ouders in de Christiaan de Wetstraat in Amsterdam. Het jonge stel kwam op 1 september 1942 aan in Westerbork. Met het transport van 4 september 1942 werden zij naar Auschwitz gedeporteerd, waar Henriette bij aankomst op 7 september 1942 meteen werd vermoord; zij werd 20 jaar. Philip werd tewerkgesteld. Zijn overlijdensdatum is 31 oktober 1943, in Auschwitz. Philip Tertaas werd 23 jaar.

 

 

*1: zussen van Nathan Kornalijnslijper:
● Sara Kornalijnslijper (Amsterdam 16/5/1906 - Auschwitz 11/12/1942) zij was naaister
● Jansje Kornalijnslijper (Amsterdam 21/8/1907 - Amsterdam 21/1/1999) X Jacob (Jaap) Bos (Amsterdam 2/8/1904 - Amsterdam 27/3/1999)
➢ Louis Bos (Amsterdam 5/7/1934 -?)
● Elisabeth Kornalijnslijper (Amsterdam 31/8/1917 - Auschwitz 19/11/1942) X Philip Hekster (Den Haag 19/1/1919 - Midden Europa 31/3/1944)

Familiebericht. "Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam". Amsterdam, 27-03-1942, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 16-09-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318311:mpeg21:p008

*2: ooms en tantes, neven en nichten van Nathan van vaders kant:
● Tobias Kornalijnslijper (Amsterdam 10/5/1875 - Amsterdam 24/2/1939) X Catharina du Mosch (Hoorn 27/5/1881 - Amsterdam 7/1/1923)
➢ Froukje Kornalijnslijper (Amsterdam 26/12/1907 - Sobibor 14/5/1943) X Emanuel Haag (Amsterdam 12/7/1906 - Sobibor 9/4/1943) Dit echtpaar had twee kinderen: Joseph Haag (Amsterdam 2/8/1930 - Sobibor 14/5/1943) en Ina Haag (Bussum 11/4/1936 - Sobibor 14/5/1943)
➢ Nathan (Nico) Kornalijnslijper (Amsterdam 11/12/1913 - Dachau 26/5/1945) X Marianna Heertje (Amsterdam 28/11/1914 - Sobibor 16/7/1943) DIt echtpaar had een zoontje, Theo Kornalijnslijper (Amsterdam 15/8/1941 - Sobibor 16/7/1943)

Familiebericht. "Utrechts volksblad : sociaal-democratisch dagblad". Amsterdam, 28-02-1939, p. 18. Geraadpleegd op Delpher op 16-09-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010941480:mpeg21:p018

➢ Isaac Bloemist (Amsterdam 25/12/1907 - Auschwitz 26/3/1944) X Roza Frank (Rotterdam 2/10/1912 - Sobibor 2/7/1943) Dit echtpaar had een dochter, Henriette Sophia Bloemist (Amsterdam 4/11/1936 - Sobibor 2/7/1943)
➢ Jansje Bloemist (Amsterdam 22/6/1910 - Auschwitz 23/7/1942) X Mozes Berlijn (Amsterdam 19/10/1908 - Auschwitz 30/9/1942) Dit echtpaar had twee kinderen: Freddy Jetty Berlijn (Amsterdam 2/4/1933 - Auschwitz 23/7/1942) en Jetty Freddy Berlijn ( Amsterdam 30/5/1937 - Auschwitz 23/7/1942)
● Kaatje Kornalijnslijper (Amsterdam 8/3/1884 - Sobibor 28/5/1943) X Elkan Hakker (Amsterdam 8/9/1883 - Sobibor 28/5/1943)
➢ Jeanette Hakker (Amsterdam 3/7/1919 - Auschwitz 31/1/1944)
➢ Rijntje Hakker (Amsterdam 23/6/1922 - Auschwitz 31/1/1944) X Wolf van Amerongen (Amsterdam 26/1/1917 - Amsterdam 3/4/2010)
➢ Jetje Hakker (Amsterdam 30/10/1924 - Auschwitz 11/12/1942)
➢ Nathan Hakker (Amsterdam 24/10/1926 - Tröbitz 7/6/1945)
➢ Sientje Hakker (?)
● Klaartje Kornalijnslijper (Amsterdam 13/11/1885- Auschwitz 24/9/1943) X Levie Bolle (Hoorn 18/2/1887 - Auschwitz 10/9/1943)
➢ Matthea Bolle (Amsterdam 16/8/1912 - Auschwitz 22/10/1943) X Leendert Porcelijn ( Amsterdam 12/7/1909 - Auschwitz 29/2/1944) Dit echtpaar had een zoontje Salomon Porcelijn (Amsterdam 10/11/1942 - Amsterdam 9/1/1943)
➢ Nathan Bolle (Amsterdam 6/2/1914 - Warschau 31/3/1944) X Esther Blom (Amsterdam 14/1/1914 - Auschwitz 30/11/1943)
➢ Jacob Bolle (Amsterdam 6/4/1919 - Sobibor 4/6/1943)
➢ Jansje (Jannie) Bolle (Amsterdam 6/1/1921 - Amsterdam 19/5/2016) X David Moffie (Amsterdam 13/11/1915 - Amsterdam 16/11/2001). Zij had een zoon uit een eerder huwelijk: Henri Leonard (Hans) Hamburger (Amsterdam 1949 - 2021)
● Jaantje Kornalijnslijper (Amsterdam 8/3/1887 - Sobibor 9/4/1943)
● Keetje Kornalijnslijper (Amsterdam 17/5/1891 - Auschwitz 13/11/1942) X Abraham Halverstad (Amsterdam 30/6/1892 - Seibersdorf 31/8/1943)
➢ Levie Halverstad (Amsterdam 15/6/1916 - 26/11/1999) X Trijn Wilhelmina Brons (1915 - 200)
➢ Jeannette Halverstad (Amsterdam 25/6/1918 - Auschwitz 3/12/1942)
➢ Nathan Halverstad (Amsterdam 29/2/1920 - Sobibor 28/5/1943) X Sara Bles (Amsterdam 3/5/1915 - 6/4/2000)
➢ Jacob Halverstad (Amsterdam 19/6/1921 - 30/3/1925)
➢ Tobias Halverstad (Amsterdam 16/3/1933 - Auschwitz 13/11/1942)

Familiebericht. "Nieuw Israelietisch weekblad". Amsterdam, 03-04-1925, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 16-09-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872534:mpeg21:p006

*3: ooms en tantes, neven en nichten van Nathan van moeders kant:

• Isaac Pampel (Amsterdam 10/2/1876 - 1880)
• Betje Pampel (Amsterdam 10/2/1878 - Sobibor 26/3/1943) X Levie Vlessing (Amsterdam 13/6/1877 - 4/4/1919)
  • Isaac Vlessing (Amsterdam 14/1/1900 - Bussum 1973) X Betje Fransman (Antwerpen 1902 - Amsterdam 15/10/1990) Kinderen hebben de oorlog overleefd
  • Sara Vlessing (Amsterdam 4/4/1902 - Sobibor 11/6/1943) X Samuel Cauveren (Amsterdam 13/3/1901 - Midden Europa 31/3/1944)
  • Johans Vlessing (Amsterdam 2/6/1904 - Auschwitz 28/2/1943) X Deborah Franschman (Amsterdam 5/12/1911 - Auschwitz 22/10/1942) Dit echtpaar had een zoontje Levie Vlessing (Amsterdam 15/11/1938 - Auschwitz 22/10/1942)
  • Lea Vlessing (Amsterdam 1/9/1906 - Auschwitz 31/1/1944) X Max Dikker (Amsterdam 9/3/1905 - Midden Europa 31/3/1944)
  • Max Vlessing (Amsterdam 18/5/1910 - 24/2/1966) X Theodora Teuling (1903 -?)
  • David Vlessing (Amsterdam 22/9/1913 - Sobibor 9/7/1943) X Rebecca Paur (Amsterdam 31/8/1916 - Sobibor 9/7/1943)
  • Abraham Vlessing (Amsterdam 17/7/1916 - Auschwitz 28/2/1943) X Engelina Lynne Coopman (Amsterdam 18/10/1916 - New York 10/1/1981)
• Isaac Pampel (Amsterdam 21/3/1882 - 3/12/1882)
• Gerrit Pampel (Amsterdam 10/10/1883 - 1/8/1884)
• Roosje Pampel (Amsterdam 10/2/1885 - Sobibor 9/4/1943) X Benjamin Polak (Amsterdam 24/7/1885 - Sobibor 9/4/1943)
  • Clara Polak (Amsterdam 24/4/1908 - Auschwitz 3/9/1943) X Gerrit Dreese (Amsterdam 1/12/1905 - Dachau 23/4/1945) Dit echtpaar had een zoon Jack Dreese (Amsterdam 1/4/1934 - Auschwitz 3/9/1943)
  • Sara Polak (Amsterdam 21/6/1914 - Auschwitz 3/9/1943) X Gerrit Berlijn (Amsterdam 26/5/1914 - Auschwitz 31/3/1944)
• Abraham Pampel (Amsterdam 16/12/1886 - 11/12/1941) X Mietje van de Kar (Amsterdam 9/12/1893 - Sobibor 11/6/1943)
  • Sara Pampel (Amsterdam 8/10/1919 - Sobibor 11/6/1943)
• Rachel Pampel (Amsterdam 9/11/1888 - Auschwitz 17/9/1942) X Gerrit Witteboon (Amsterdam 12/3/1889 - Auschwitz 17/9/1942)
  • Keetje Witteboon (Amsterdam 23/1/1918 - Auschwitz 22/10/1943) X Meier Polak (Amsterdam 11/5/1915 - Polen 31/3/1944)
• Klara Pampel (Amsterdam 8/1/1891 - Sobibor 28/5/1943) X Nathan Plukker (Amsterdam 29/8/1890 - Sobibor 28/5/1943)
  • Anna Plukker (Amsterdam 15/12/1914 - 30/1/2000) X Louis Elzas (Amsterdam 10/6/1915 - 24/3/1993) Een kind overleefde niet: Joseph Elzas (Amsterdam 2/9/1941 - Bergen Belsen 10/4/1945)
  • Salomon Plukker (Amsterdam 28/2/1916 - Auschwitz 30/9/1942)
  • Maurice Plukker (Amsterdam 11/11/1919 - Auschwitz 30/9/1942) X Helena de Winter (Amsterdam 28/5/1920 - Auschwitz 30/9/1942)
• Esther Pampel (Amsterdam 17/1/1893 - Auschwitz 15/10/1942) X Levie van Kreeveld Amsterdam 24/8/1890 - Auschwitz 15/10/1942)
  • Benjamin van Kreeveld (Amsterdam 9/1/1916 - Dachau 29/4/1945) X Margaretha Zeeman (Amsterdam 23/1/1918 - Auschwitz 15/10/1942)
  • Celine van Kreeveld (Amsterdam 24/12/1920 - ?) X Julien Pennings (Amsterdam 29/3/1918 -?)
• Eva Pampel (Amsterdam 27/2/1898 - Sobibor 9/4/1943) X Hijman van Loon (Amsterdam 23/4/1895 - Sobibor 9/4/1943)
  • Marianna van Loon (Amsterdam 16/4/1925 - Sobibor 28/5/1943)