Vanuit Stadskanaal en de omliggende dorpen Mussel, Musselkanaal en Onstwedde werden tijdens de oorlog 136 Joden weggevoerd en vermoord. Zij worden herdacht met een monument aan de Navolaan in Stadskanaal waarop alle namen te lezen zijn en sinds 2013 ook met struikelstenen op de plaats waar zij woonden. In het schooljaar 2021-2022 verdiepten leerlingen van de Scholengemeenschap Ubbo Emmius zich in de verhalen bij deze namen.

Mirjam Rosalie de Leeuw

Mirjam Rosalie de Leeuw werd op 13 oktober 1941 geboren.

                                               Geboorteaankondiging Mirjam

Ze werd vernoemd naar haar beide oma’s. Haar ouders woonden destijds op Stationslaan 25 in Stadskanaal. Ze was het eerste en enige kind van haar ouders. Mirjams moeder was Naatje (Nannie) de Leeuw-Levie en haar vader Gijsbert (Bertus) de Leeuw. Ze waren vier maanden voor Mirjams geboorte getrouwd: dat was op 4 juni 1941. Hun prille geluk, voor zover dat er was in deze periode met steeds meer maatregelen tegen Joden, werd al snel ingrijpend verstoord.

                                               Huwelijksakte van de ouders van Mirjam.

Uit een fragment van het dagboek van een buurmeisje van het gezin De Leeuw, te lezen op de pagina van Mirjam op de website Joodsmonument, is te lezen dat vooral Mirjams moeder in paniek was toen het oppakken van Joden begon. Met Mirjam in de kinderwagen vluchtte ze weg, maar wist niet waar ze naar toe moest. Ze was ontzettend bang. Door de buren werd ze opgevangen en geholpen.

Het gezin dook onder. Mirjam werd te vondeling gelegd en haar ouders wisten door wie zij was opgevangen. Op de gezinskaarten stond als aantekening in december 1942 genoteerd: Vertrokken Onbekend Waarheen. Mirjams vader werd opgepakt in april 1943, kwam op 29 april 1943 in de strafbarak van kamp Westerbork terecht en vertrok op 25 mei 1943 naar Sobibor. Daar werd hij direct na aankomst vermoord. Hij was 42 jaar. In oktober 1943 werd ook Mirjams moeder ontdekt en opgepakt. Ze wilde haar dochter bij zich hebben en daarom werd Mirjam uit haar pleeggezin opgehaald voordat ze naar kamp Westerbork vertrok. Als opgepakte onderduikers kwamen moeder en dochter op 21 oktober 1943 als strafgeval in strafbarak 67 van het kamp terecht.

Met het eerstvolgende transport moesten Mirjam en haar moeder Nannie op 16 november 1943 naar Auschwitz. Mirjam was twee jaar oud toen ze daar direct na aankomst op 19 november werd vermoord. Haar moeder werd 27 jaar.