Tijdens de Tweede Wereldoorlog is vrijwel de gehele Joodse gemeenschap in Assen door de nazi’s uitgeroeid. Op 2 oktober 1942 (de Joodse feestdag Jom Kipoer) werd een groot deel van de 550 in Assen wonende Joden weggevoerd. Onder hen ook het echtpaar Meijer Leip en Feitje Frank. Via Westerbork werden ze naar Auschwitz gebracht. Op 12 oktober 1942 werden ze daar vermoord.

Foto links: struikelstenen voor Meijer en Feitje Leip (eigen foto)

Meijer en Feitje Leip

Mejer Leip werd op 28 september 1881 in Assen geboren. Hij was de zoon van Levi Leip en Hinderika Levi. Meijer trouwde op 19 juni 1924 op 42-jarige leeftijd met de toen 44-jarige Feitje Frank. Zij was op 24 november 1897 in Groningen geboren.

Meijer was paardenslager. Hij had het bedrijf van zijn vader, Levi Leip, overgenomen. Vader Levi noemde zich, net als zijn voorouders, ook wel Vos. De slagerij stond dan ook bekend als paardenslagerij Vos. Meijer en Feitje woonden boven de slagerij aan de Oudestraat 30 in het centrum van Assen. Feitje was huisvrouw en hielp in de slagerij met schoonmaken.

Het pand Oudestraat 30 tegenwoordig. (eigen foto)

Tijdens de oorlog is de slagerij overgenomen door een lid van de NSB.

Meijer had twee broers, Aaron en Mozes en twee zussen, Jantje en Sientje. De broers en zussen waren beide tweelingen.

Het echtpaar Leip werd op 2 oktober 1942 door de Duitsers opgepakt en naar kamp Westerbork gebracht. Ze werden in verschillende barakken ondergebracht. Een week later, op 9 oktober 1942 werden ze gedeporteerd van Westerbork naar Auschwitz. Dokter Samson die in Westerbork gevangen zat, maar er ook werkte als arts schreef over dit transport aan een bekende: 

"Vrijdagavond [9 oktober] heb ik de nachtdienst gehad toen er een transport van 2000 mensen vertrok naar Polen. Het is ongelooflijk wat voor tonelen ik heb meegemaakt. Ik heb gesjouwd van 8 uur ’s morgens tot 10 uur ’s morgens, gegil, gekerm en gesteun. Ik heb slechts een man of acht kunnen redden, die hoge temperatuur hadden. De tonelen waren zo afgrijselijk dat ik liep te huilen. Zo’n massale ellende kan ik niet verwerken. Men moet wel zenuwen als kabeltouwen hebben. (…) Met het transport van gisteren zijn twee vrouwen van 96 weggegaan."

De aankomst van dit transport in Auschwitz werd ook door een arts beschreven. SS-arts Kremer, werkzaam in Auschwitz, schreef in zijn dagboek: 

"12 oktober 1942 - Tweede preventieve vaccinatie tegen tyfus; ze veroorzaakt een hevige algemene reactie, s avonds (koorts). Ondanks dat heb ik 's nachts een speciale actie met lieden komend uit Holland meegemaakt (1.600 personen). Gruwelijke taferelen voor de laatste bunker! Dit was mijn 10de speciale actie."

Meijer Leip en Feitje Leip-Frank zijn op de dag van aankomst, 12 oktober, vermoord in Auschwitz. Meijer was toen 61 jaar oud en Feitje 62.

Het monument op de Joodse begraafplaats in Assen ter herinnering aan de gedeporteerde en vermoorde Joden uit die plaats. (collectie HcKW)

Van de familie van Meijer hebben ook zijn broer Aaron en zijn zussen Jantje en Sientje de oorlog niet overleefd. Mozes overleefde wel en zijn zoon Sallie Vos nam na de oorlog de slagerij weer over. Navrant te vermelden is dat de man die de winkel in de oorlog had overgenomen na de bevrijding een mes terug kwam vragen. Sallie Vos heeft de man hardhandig uit de winkel verwijderd.

 Monument aan de Oudestraat in Assen ter nagedachtenis aan de uit Assen verdwenen Joden. (eigen foto)
De tekst op het monument luidt:
‘Hier rondom lag de buurt waar in 1940 550 Joden leefden.
Na de oorlog keerden niet meer dan 25 van deze Assenaren terug.
Moge de herinnering aan hen die gingen ons waarschuwen, nu en straks’.