Isaak Elias van Spier werd geboren in Culemborg op 26 januari 1910. Hij was de zoon van Marcus van Spier en Mietje Zwelheim, die na Isaak nog een zoon (Eleazer) en een dochter (Sientje) kregen. Op 12 juni 1933 trouwde Isaak met Regina de Jong. Regina werd als dochter van Mozes de Jong en Sientje van Spier geboren op 29 augustus 1910 te Assen. Ze was de jongste. Ze had nog een broer Izak Mozes en een zus Gezina Trijntje. Met haar ouders, zus en broer woonde ze op het adres Varkensmarkt 11 te Assen, ongeveer waar nu het Koopmansplein is. Isaak en Regina gingen in Smilde wonen op het toenmalig adres B324, nu Hoofdweg 16. In de zomer van 1937, 11 juni om precies te zijn, werd het gezin uitgebreid met een zoon; Marcus Mozes van Spier. Aangezien Smilde in de jaren ’30 nog maar 14 Joodse inwoners telde, moest ook het gezin Van Spier voor de diensten uitwijken naar de synagoge in Assen.
(foto: Isaak -2e van links- met collega's)

Isaak van Spier

Isaak was leraar wiskunde op de ULO. Een oud-leerling vertelde over hem: ”Het was een lange man, mooi zwart gekruld haar. Het was een goede leraar. Hij ging heel leuk om met zijn leerlingen, maakte ook grapjes. Hij kon de lesstof goed overbrengen en je had ook echt ontzag voor hem. Of ik weleens strafwerk heb gekregen? Ik geloof dat ik dat een keer heb gehad. Dan moesten we hoofdstuk 15 overschrijven.”

Het begin van de oorlog had grote gevolgen voor het gezin. Isaak werd op 1 maart 1941 ontslagen naar aanleiding van de ambtsontheffing van ‘niet-ariërs’.



Op 17 augustus 1942 moest hij zich melden voor overbrenging naar het Joodse werkkamp in Ruinen. Een dag later werd hij al met andere mannen uit dit werkkamp overgebracht naar kamp Westerbork. Regina bleef met de kleine Marcus achter in Smilde. In de herfst van 1942 sloeg voor hen het noodlot toe. Overal in Drenthe werden in het weekend van 3 oktober Joden opgepakt en zo werden ook Regina en Marcus in de nacht van 2 op 3 oktober om 2 uur van hun bed gelicht. Samen met de andere Joodse gezinnen verdwenen zij geruisloos naar kamp Westerbork. Nadat de familie was opgepakt, werd er een inventarislijst opgesteld van de in beslag genomen spullen in het huis.

Regina en Marcus voegden zich in het kamp weer bij hun man en vader en verbleven bijna een jaar in Westerbork waar ze woonden in verschillende barakken. Het is waarschijnlijk dat Isaak een baantje had in het kamp, gezien het feit dat hij met z’n vrouw en zoon in een gezinsbarak woonde en langere tijd in het kamp verbleef. Op 23 juli 1943 schreef Regina vanuit kamp Westerbork een briefkaart aan haar vroegere buren aan de Varkensmarkt in Assen. Ze verbleef, zo blijkt uit de ondertekening, toen in barak 12:

Waarde familie,
Hoe gaat het met u allen en met de kinderen. Met ons gaat het nogal. Schrijf ons eens, dat zullen we erg prettig vinden. Als u eens wat extraatjes kan sturen of medegeven aan (?). U kan het ook eerst aan mijn zuster sturen en die zorgt dat het bij ons komt. Die woont weer in Amsterdam aan hetzelfde adres. Doet u de groeten aan de buren van ons drieën. Nu het allerbeste gewenst van ons drieën.
Ies, Gien en Marcusje.

En op 14 september 1943 volgt een afscheidsgroet:

Lieve allen,
Wij gaan naar elders. Hopende spoedig bij jullie allen terug te komen. Groeten aan onze kennissen en Jantje en Fienie van ons drieën.
Ies, Gien en Marcusje

Op 14 september 1943 moesten de drie op transport naar Auschwitz. Op de dag van de aankomst, 17 september, werden Regina en zoon Marcus vermoord. Haar man Isaak werd tewerkgesteld in Monowitz en verbleef daar eind 1943 enige tijd in de ziekenbarak, de Krankenbau, zo blijkt uit aantekeningen. Begin 1944 was Isaak wederom opgenomen in de Krankenbau van Monowitz en van daaruit werd hij op 23 januari 1944 naar Birkenau gestuurd en vermoord. Zijn sterfdatum is 24 januari 1944, Auschwitz.

In Smilde zijn voor het voormalig woonhuis van het gezin Van Spier in 2017 stolpersteine gelegd.