Lewina van Dam werd op 6 oktober 1899 geboren in Warffum. Haar vader was Philippus van Dam (1867-1920) en haar moeder Henderina van Dam-van der Hak (1873-1939). Lewina was het zesde kind van de acht. Twee oudere zusjes, Henderika Julia (1893) en Klara (1897), overleden al binnen een week na hun geboorte. De anderen waren: Rebekka Julia (1894- Auschwitz 1943), Julia Henderika (1895-1978), Jacoba (1898- Auschwitz 1942), de enige zoon Jacob Levie (1901-1982) en de jongste Golina Sophia (1907- Auschwitz 1943).

Foto links: bron Beeldbank Groningen

Lewina (Wini) Bohemen-van Dam

Vader Philippus was manufacturier. De Geschiedenisbibliotheek Groningen schrijft over hem het volgende:

Midden 19e eeuw telden Warffum en het nabijgelegen Usquert voldoende Joden om gebedsdiensten te houden. Daartoe huurden de broers Van Dam rond 1856 een ruimte van de houtkoper De Cock Rouaan aan de Pastorieweg 30 te Warffum.
Tot ongeveer 1910 werden in een kamer van dit pand synagogediensten gehouden. Vervolgens huurden de Warffumer Joden een achterkamer in een huis aan de Oosterstraat 38. Hierin werden tot circa 1920 gebedsdiensten gehouden. In de periode 1920 tot en met 1929 was er een huissynagoge in een kamer aan de Torenweg 8.
Mede door de teruggang van het aantal Joden was het vanaf 1930 niet meer goed mogelijk in Warffum gebedsdiensten te houden. Waarschijnlijk bezochten de Warffumer Joden vanaf die tijd weer de synagoge van de Joodse Gemeente Winsum.

Warffum Oosterstraat 38: het gebouw achter het huis op de voorgrond (slechts een klein deel is zichtbaar) was de eerste synagoge die in Warffum gebruikt werd, 1965.

Bron: https://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/joden-in-groningen/warffum

In 1917 vierde de familie Van Dam het 25-jarig huwelijksfeest van Philippus en Henderina van Dam-van der Hek. Op de bovenste rij staan vader Philippus, Jacob, Julia, Lewina en Rebekka. Onderste rij: Golina, moeder Henderina en Jacoba.
Drie jaar later, op 25 november 1920 overleed Lewina’s vader Philippus.

Bron: ‘Herinneringen’ van Flip van Dam.

Op 17 mei 1925 verloofde Lewina, die zich hier Wini noemt, zich met Simon Bohemen. Op dezelfde dag verloofde Simons broer Coenraad zich ook.

Lewina en Simon verloofd. Bron: Beeldbank Groningen

Het huwelijk vond plaats op 24 mei 1928 in Groningen. Het echtpaar ging wonen aan de Van Speijkstraat 3 te Groningen. Later verhuisde het gezin naar de Parkweg 65 in dezelfde stad.

Bron: Beeldbank Groningen

Simon Bohemen is geboren op 18 februari 1901 in Groningen. Zijn vader was Abraham Bohemen (1872-1926), hij was koopman, en zijn moeder Hinderina Bohemen-Boonstra (1871- Sobibor 1943). Simons oudere broer was Coenraad (1899-Midden Europa 1945), zijn jongere broer was Joel (1902- Sobibor 1943).
Simon was in 1928 kantoorbediende/ magazijnbediende. Later werkte hij als handelsreiziger. En, volgens onderstaand krantenbericht uit 1932, was Simon ook actief in de turnwereld.

Lewina en Simon kregen op 16 februari 1929 hun eerste kind, Henderina (Henny). Op 19 augustus 1931 werd hun tweede dochter geboren, genaamd Rina, gevolgd door hun zoon Abraham op 4 september 1933.

Het gezin Bohemen-van Dam. Vlnr Henderina, Lewina, Rina, Simon en Abraham Bohemen. Bron: boek ‘Herinneringen’ door Flip van Dam

Rina, Henderina en Abraham Bohemen. Bron: boek ‘Herinneringen’door Flip van Dam

Op 18 september 1937 verhuisde het gezin naar de Tweebaksmarkt 40 in Leeuwarden. In het Leeuwarder archief staat dat Simon ‘handelsreiziger in pharmaceutische artikelen’ was. In Leeuwarden zijn de kinderen hoogstwaarschijnlijk naar het joodse schooltje geweest, dat vlakbij de Tweebaksmarkt ligt.

In het Leeuwarder ‘Kleine Krantsje’ werd in 1997 onderstaande foto geplaatst, met de vraag wie dit ‘Joodse meisje’ herkende en of ze nog in leven was. Mevrouw B. Paassen-Bijlsma reageerde, zoals in het krantenbericht te lezen is.

Het gezin Bohemen-van Dam kwam op 3 of 4 oktober 1942 aan in kamp Westerbork. Ze verbleven daar bijna anderhalf jaar, omdat Simon werk had in het ziekenhuis. Daar werkte hij in de apotheek. Het gezin woonde eerst in barak 4. Deze barak werd in de loop van 1942 als ziekenhuisbarak in gebruik genomen en het gezin Bohemen verhuisde daardoor later naar een kamer in barak 41.

Op 25 februari 1944 werd het gezin getransporteerd naar Theresienstadt. Met hetzelfde transport vertrok ook Simons broer Coenraad Bohemen, met zijn tweede vrouw Rickchen Bohemen-Rosenberg (1899) en zijn zoon Abraham (1928). Zijn eerste vrouw, Sara Blok, waarmee Coenraad zich op dezelfde dag verloofde als Simon en Lewina, was al in 1932 overleden.

Rickchen Bohemen-Rosenberg stierf in Theresienstadt op 2 augustus 1944, 45 jaar oud. Lewina en haar kinderen Henderina, Rina en Abraham moesten op 1 oktober 1944 op transport naar Auschwitz. Simon en Coenraad met zijn zoon Abraham waren al enkele dagen daarvoor, op 28 september 1944, van Theresienstadt naar Auschwitz gedeporteerd.

Lewina, Rina en Abraham werden na aankomst, op 3 oktober 1944 vermoord. Dit was precies twee jaar nadat ze uit Leeuwarden naar kamp Westerbork gedeporteerd waren. Lewina Bohemen-van Dam was 44 jaar, Rina Bohemen was 13 jaar en Abraham Bohemen was 11 jaar oud. Henderina kwam om op 28 februari 1945 in Auschwitz, zij was net 16 jaar geworden.

Simon Bohemens overlijdensdatum en -plaats werd vastgesteld op 30 januari 1945, Duitsland. Simon was 43 jaar. Voor Coenraad Bohemen en zijn zoon Abraham was dit op 28 februari 1945 in Midden-Europa. Zij waren respectievelijk 45 en 16 jaar oud.