Op 22 oktober 1936 stond er een bericht in de krant over het 25-jarige jubileum van huisarts J. van der Kous in Watergraafsmeer. Watergraafsmeer was tot 1 januari 1921 een zelfstandige gemeente en is nu een wijk in Amsterdam-Oost. Het bericht meldt dat hij in die jaren veel sympathie verworven heeft en zich in het openbare leven op velerlei gebied zeer verdienstelijk heeft gemaakt.

Foto links: H. Coppenhagen, Anafiem Gedoe'iem. Overleden joodse artsen uit Nederland 1940-1945

Joël (Jules) van der Kous

Joël van der Kous werd op 12 april 1887 in Amsterdam geboren. Hij was de zoon van Meijer van de Kous (1863-1933) en Betje van de Kous-Boas (1867-1940). Vader Meijer was commissionair in diamanten. Joël was de oudste van de vier kinderen in dit gezin. Na hem kwamen Dina (1888- Auschwitz 1943), Sara (1890- Sobibor 1943) en Levie (1898- Ludwigsdorf 1943)
Joël van der Kous studeerde geneeskunde in Amsterdam, waar hij op 21 oktober 1911 het artsexamen aflegde. Zijn huisartsenpraktijk vestigde hij aan de Hoogeweg 10 in Watergraafsmeer.

Joël verloofde zich op 6 februari 1910 met Bertha (Bertina) Sachs. Bertha had de 5-jarige HBS gevolgd. In zijn verlovingsadvertentie is te lezen dat Joël zich Jules noemde.
Bertha Sachs is geboren op 5 december 1886 te Amsterdam. Ze was de dochter van Löhmann Sachs (1850- ?) en Johanna Sachs-Wolf (1847-1912). Bertha was enig kind. Haar vader was koopman.
Het huwelijk tussen Joël en Bertina vond plaats op 11 april 1912. En op 9 januari 1913 werd het enig kind van Joël en Bertina geboren, dochter Johanna (Hansje).

In de kranten zijn advertenties te vinden waarin het gezin huishoudelijk personeel vraagt:

1915

1931

Joël van de Kous was, zoals uit de inleiding al bleek, een betrokken mens, zowel binnen als buiten zijn huisartsenpraktijk. Een dankbare patient schrijft in 1924:

Ook leidde Joël EHBO-cursussen:

1922

 Joël sprak geregeld voor de AVRO-radio, over onderwerpen uit de gezondheidszorg. Zoals ‘Sport in den winter’ en ‘Het beroep van dokter’.

1930

1932

En in 1921 verscheen in De Telegraaf het volgende bericht, waarin Joël over het beroep van dokter sprak:

Joël van der Kous drukte zijn jonge toehoorders in zijn radiorede op het hart dat zij over de keus voor het beroep van arts niet lichtzinnig moesten denken:

Voor het beroep, waarover ik vanmiddag met jullie heb gesproken, voor het doktersberoep, geldt véél meer dan voor elk ander, dat zoodra de geroepen persoonlijkheid met zijn werk begint, dat wil zeggen, zich tegenover de zieke bevindt, die van hem hulp verwacht, hij niet moet vergeten, dat het niet voldoende is, zijn kennis, zijn verworven geleerdheid ten toon te spreiden, maar vooral ook als mensch tegenover mensch zijn overwicht als helpende persoonlijkheid.

Over ditzelfde onderwerp verscheen in 1932 zijn boek ‘Zal ik dokter worden?’ Joël van der Kous schreef dit tezamen met P.H. van der Hoog.

In datzelfde jaar, op 12 juli, trouwde hun dochter Hans met Albert Isaac Franco Mendes. Joël en Bertha’s kleinkind Bertha werd geboren op 7 juli 1933.

Op 22 augustus 1941 stond het volgende verhuisbericht in de krant:

Het valt aan te nemen dat Joël dan zijn praktijk aan de Hoogstraat 10 in Watergraafsmeer heeft gesloten. Joël en Bertha hebben op dit adres maar kort gewoond blijkt uit een advertentie, geplaatst op 20 maart 1942, zeven maanden later.

Joël had een Sperre vanwege zijn ´Onmisbaarheid voor de medische verzorging van de Joodsche bevolking van Amsterdam´. Ondanks de Sperre kamen Joël en Bertha op 26 mei 1943 aan in kamp Westerbork. Ze kwamen in barak 82.

Op 14 september 1943 volgde hun transport naar Auschwitz. Bij aankomst in Auschwitz vroeg de SS-officier die de selectie uitvoerde aan Joël welke ziekten er heersten in Westerbork. Dit voorval wordt beschreven in E. de Wind, Eindstation Auschwitz (Amsterdam 1980)
Op 17 september 1943 werden Joël en Bertha van der Kous-Sachs omgebracht, ze waren beiden 56 jaar.

Hun dochter Hans, schoonzoon Albert en kleindochter Bertha waren al op 21 oktober 1942 aangekomen in kamp Westerbork. Ze hadden een vrijstelling wegens hun PIG-stempel (Portugees Israelitsche Gemeente). Maar op 25 februari 1944 volgde hun transport naar Theresienstadt, om vervolgens op 16 oktober naar Auschwitz gebracht te worden. Johanna, Albert en Bertha zijn daar alle drie op 18 oktober 1944 vermoord.