Jacob Zilverberg was het tweede kind en de enige zoon van Heiman Zilverberg (Nieuw-Amsterdam 1885- Opsterland 1929) en Hinderika Zilverberg-Mozes (Groningen 1890- Sobibor 1943). Hij werd geboren op 27 december 1915 in Emmen.
Jacobs ouders trouwden in 1910 en verhuisden in 1913 naar Garijp, waar op de laatste dag van 1913 hun oudste kind Geertje werd geboren. Het gezin was in Garijp ingeschreven op nr. 11 en 12 en bij Heimans beroep stond koopman genoteerd. In juni 1914 vertrok het gezin terug naar Drenthe, naar Emmen, waar Jacob geboren werd. Het gezin kwam in november 1916 weer terug in Garijp, nu op nummer 13. Bij Heimans beroep staat nu ook paardenslager vermeld. Nog drie dochters kwamen er: Rachel op 17 april 1917, Anna op 5 maart 1921 en de jongste Saartje op 19 november 1926.
In 1927 verhuisde het gezin naar Drachten, waar ze gingen wonen op Beter Wonen 19. Heiman overleed op 22 november 1929 op 44-jarige leeftijd, na een periode van ziekte. Jacob was toen bijna 14 jaar.

Jacob Zilverberg

In 1932 volgde Jacob de driejarige Handelsavondschool, hij was toen 16,. Hij ging in dat jaar over van de 1e naar de 2e klas.

Jacob zal de drie jaar niet afgemaakt hebben, want op 5 september 1933 is te lezen dat hij verhuisde naar Enkhuizen. Blijkbaar ging hij daar als kelner bij ‘Station Veerdienst’ werken.

Maar in augustus 1934 kreeg hij het bericht dat hij behoorde tot de ‘lichting 1935’ als ‘Gewoon dienstplichtige’.

Op 26 januari 1939 trouwde Jacob met Martha Polak. Ze gingen wonen aan de Tweede Boerhaavestraat 72 I in Amsterdam. Jacob was toen magazijnbediende.
Martha Polak is geboren op 4 augustus 1912 in Amsterdam. Ze was de dochter van Emanuel Abraham Polak (1868- 1937) en Jansje Polak-Plukker (1869- Auschwitz 1942). Martha had een oudere zus, Keetje, geboren op 28 augustus 1907.

Jacob en Martha gingen inwonen bij Martha’s moeder Jansje Polak-Plukker. In 1942 stond ook het gezin van Martha’s zus Keetje Achttienribben-Polak op dat adres ingeschreven. Dat gezin bestond uit vijf personen, echtgenoot Leendert (1904), en de drie kinderen Abraham (1928) Henriette (1935) en Martijn (1938).
Op 24 april 1941 werd het dochtertje van Jacob en Martha geboren, het meisje kreeg de naam Hennie.

Juli 1942, Jacob en Martha Zilverberg-Polak met Hennie

Jacobs moeder Hinderika Zilverberg-Mozes uit Drachten, maakte zich door de verhalen over de deportaties van de Joden in Amsterdam grote zorgen over haar enige kleinkind Hennie. Ze besprak deze zorgen met haar buurvrouw Hinke Keuning (1918), die op Beter Wonen 17 woonde. Hinke Keuning was de huishoudelijke hulp van de familie Vermeulen, die aan de Torenstraat 51 in Drachten woonde. De familie Vermeulen besloot het kind op te nemen tot het voorjaar van 1943. Daarna kwam Hennie bij het echtpaar Jinke en Gerben Rekker-Beerda, die een kruidenierszaak runden aan de Koarte Loane in Kollumerzwaag.
Hennie Zilverenberg overleefde hierdoor de oorlog. Over haar is een onderduikportret geschreven.

Jacob Zilverberg kwam tussen 3 en 5 oktober 1942 aan in kamp Westerbork. Hij ging op transport naar Auschwitz op 16 oktober 1942. Dit was een Cosel-transport. Jacob is er in Cosel uitgehaald. Hij overleefde drie jaar werkkampen.

In een krantenbericht uit januari 1947 staat te lezen dat hij nog een vluchtpoging uit de trein ondernomen heeft, maar weer gepakt is.

Martha Zilverberg-Polak en haar moeder Jansje Polak- Plukker kwamen aan op 21 november 1942 in kamp Westerbork. Hun transport naar Auschwitz was op 30 november 1942. Zowel Martha als haar moeder werden na aankomst op 3 december 1942 vermoord. Martha Zilverberg-Polak was 30 jaar, Jansje Polak-Plukker was 73 jaar.

Jacob keerde terug uit de oorlog. Op 24 juli 1945 verscheen onderstaande oproep in de krant:

Teruggekeerd uit de kampen was voor Jacob zijn dochtertje Hennie de enige die nog over was van zijn gezin. Het meisje was inmiddels 4 jaar oud en gehecht aan haar Friese onderduikouders. Het hernieuwde contact tussen vader en dochter verliep stroef.
Over Hennie Zilverberg is een onderduikportret geschreven.

Uiteindelijk hertrouwde Jacob met Frieda Wins en kwam zijn dochter Hennie weer bij hem wonen. Jacob en Frieda kregen nog een dochter. In 1950 verhuisden ze naar Canada.

Jacobs schoonzus en Martha’s zus Keetje Achttienribben-Polak en haar drie kinderen werden op 10 september 1942 in Auschwitz vermoord. Martha’s man Leendert Achttienribben kwam om in Sobibor op 31 maart 1943.

Jacobs moeder, Hinderika Zilverberg-Mozes werd op 16 april 1943 vanuit het ziekenhuis in Heerenveen overgebracht naar kamp Westerbork. Daar verbleef ze kort in één van de ziekenbarakken voordat ze met het transport van 27 april 1943 naar Sobibor gedeporteerd werd. Daar is ze direct na aankomst, op 30 april 1943 vermoord. Ze was toen 53 jaar.

De twee jongste zussen van Jacob, Anna en Saartje zijn op 12 november 1942 naar kamp Westerbork gebracht. Buren hebben nog gezien dat de twee meisjes met hun koffers stonden te wachten aan de straatkant tot ze opgehaald werden. Anna was toen 21 jaar. Saartje vierde een week na aankomst, op 19 november 1942, haar zestiende verjaardag in kamp Westerbork. De zussen hebben waarschijnlijk die avond gehoord dat ze de volgende dag op transport moesten. Op 20 november zijn Anna en Saartje naar Auschwitz gedeporteerd. Beiden zijn direct na aankomst, op 23 november 1942 vermoord.

Jacobs oudste zus Geertje en haar man Albert overleefden de oorlog door onder te duiken in Friesland. Eerst in Donkerbroek en later in Haule. Na de oorlog zijn Geertje en Albert naar Canada geëmigreerd en Geertje is daar in 2007 overleden.

Jacobs zus Rachel en haar man Josef Andriesse woonden in Eindhoven. Ze waren nog maar kort getrouwd, op 16 juli 1942, toen ze tussen 3 en 5 oktober aankwamen in kamp Westerbork. Ze werden op 12 oktober op transport gesteld naar Auschwitz. Rachel Andriesse-Zilverberg werd op 15 oktober 1942 vermoord, ze was 25 jaar. Haar man Josef Andriesse kwam ook in Auschwitz, op 28 februari 1943 om het leven, hij was 31 jaar.

Jacob is tijdens een vakantie in Nederland op 13 april 1979 onverwacht overleden  Hij was 63 jaar.

Hennie Zilverberg heeft in 2016 met haar twee zonen in Drachten de struikelstenen onthuld voor haar oma Hinderika en tantes Anna en Saartje.

Joods monument, Drachten

 

 

 

Informatie en foto’s uit ‘Stroffelstiennen voor 15 Joodse Drachtsters’ van Smelne’s Erfskip.