Debora Behr-de Lange woonde sinds de dood van haar vader in 1939 met haar man en twee kinderen in bij haar moeder aan de Oranjestraat 27 in Assen. Van daaruit werden deze mensen tijdens de grote razzia van Assen, van 2 en 3 oktober, weggevoerd naar kamp Westerbork. Ook verbleef Debora met haar gezin een periode in Vught, om met een kindertransport weer terug te keren naar Westerbork. Bijna twee maanden later volgde het transport van Debora en man en kinderen naar Auschwitz. Geen van hen overleefde.

Debora (Dora) Behr-de Lange

Debora werd geboren in Hoogeveen op 29 augustus 1903. Ze was de dochter van godsdienstleraar Berend de Lange (1872-1939) en Hester de Lange- Kan (1870- Auschwitz 1943). In 1920 verhuisde het gezin naar Assen en ging wonen aan de Stationsstraat 16. Later verhuisden haar ouders naar de Oranjestraat 27 in Assen. Dat was na het huwelijk van Debora in 1929.

13 november 1925

Debora trouwde op 28 mei 1929 in Assen met Izak Behr. Het paar ging inwonen bij de ouders van Izak, aan de Rolderstraat 9 in Assen. Izaks vader, Abraham Izak Behr, had een groothandel in rijwielen en rijwielonderdelen aan de Rolderstraat 9 in Assen. Bekende fietsmerken in zijn zaak waren Jetta, genoemd naar zijn vrouw, en T.T.

Izak Behr is geboren op 4 oktober 1900 in Assen. Zijn moeder was Jette Behr-Bernard (1869- 1934), zij was toen zij trouwde verloskundige. Zijn vader was Abraham Izak Behr (1870- 1940), op zijn huwelijksakte stond als beroep koopman. Izak had twee zussen en een broer. Zijn oudere zus was Froukje (1898-1958), zijn jongere zus was Maria (1903-1964). De jongste in dit gezin was Ephraim (1905-1940). Ephraim Behr stierf op 14 mei 1940 tijdens de gevechten op de Grebbenberg.

Izak (Ies) Behr

Izak en Debora kregen twee kinderen. Abraham Izak (Bram) werd geboren in Assen op 26 mei 1930 en Hester Henriëtte kwam ook in Assen ter wereld op 16 oktober 1932.

Abraham Izak (Bram) Behr

In 1930 werd Izak officieel vennoot in de zaak van zijn vader. Ook zijn zwager, Joël van Coevorden, getrouwd met zijn zuster Froukje, werd vennoot. Debora had als beroep boekhouder, vermoedelijk werkte ze in de rijwielgroothandel.

Debora studeerde Hebreeuws, zij en Izak waren Zionisten. In de oorlog had de Joodse Raad hen op de Palestinalijst gezet en hadden ze een Albersheimverklaring (een medische verklaring, afgegeven door de Joodse Raad om te werken als pionier in Palestina).

Zionistische meisjes op Hebreeuwse les met links Debora Behr. (Bron: F.J. Hulst en H.M. Luning, De Joodse gemeente Assen. Geschiedenis van een behoorlijke kille)

Izak Behr staat op een foto van een gelegenheidselftal. Hij is de tweede van rechts, onder.

Gelegenheidselftal met Izak Behr (onder, 2e van rechts)

In een advertentie uit 1935 in het krantenarchief is terug te vinden dat Izak bridge speelde.

Zoals hierboven al werd vermeld, verhuisde het gezin Behr na de dood van Debora’s vader terug naar haar ouderlijk huis aan de Oranjestraat 27, waar Debora’s moeder Hetty de Lange-Kan nog woonde. 

Oranjestraat, Assen

Na de dood van Izaks vader in januari 1940 zetten de zwagers Izak Behr en Joël van Coevorden samen de rijwielhandel voort.

In het tweede oorlogsjaar, in februari 1941, werd de ‘Joodsche Raad voor Amsterdam’ opgericht, waarna ook onderafdelingen kwamen. Izak Behr werd lid van het plaatselijk comité van de Joodse Raad in Assen.

Als gevolg van de anti-Joodse maatregelen werd het in maart 1941 aan Joden verboden een eigen zaak te hebben. In mei 1942 kwam de rijwielhandel van de familie hierdoor onder beheer van een zaakwaarnemer.

Tijdens de grote razzia in Assen in begin oktober 1942 werden ook het gezin Behr en Debora’s moeder Hester de Lange-Kan opgepakt en naar kamp Westerbork gebracht. Debora en de kinderen, en wellicht ook Debora’s moeder, kwamen eerst in barak 42, later in 64. Izak kwam terecht in barak 85.
Op 31 december 1942, twee maanden na hun aankomst in kamp Westerbork, werd de familie officieel uitgeschreven uit de woning aan de Oranjestraat.

Op 16 februari 1943 moest Hester de Lange-Kan op transport naar Auschwitz, waar zij op 19 februari 1943 werd omgebracht. Zij werd 72 jaar. 

Izak, Debora en hun kinderen Bram en Hester moesten, vier dagen nadat hun (schoon)moeder en grootmoeder op transport ging, op 20 februari 1943 naar kamp Vught. Izak werd tewerkgesteld in kamp Moerdijk, op 21 mei 1943 verbleef hij daar in barak 3.
Op 7 juni 1943 werden Debora en de kinderen met een kindertransport vanuit Vught teruggestuurd naar Westerbork. Daar verbleef Debora eerst in barak 4, het ziekenhuis, en de kinderen in barak 35, het weeshuis. Later gingen ze naar barak 84.
Op 3 juli 1943 kwam ook Izak terug in kamp Westerbork.

Het gezin bleef nog twee maanden in Westerbork. Op de kaarten van de Joodse Raad van Izak en Debora zijn aantekeningen te vinden over hun Albersheimverklaring en aanwezigheid op de Palestinalijst. Het baatte niet. Op 31 augustus 1943 volgde hun transport naar Auschwitz. Daar werden Debora en haar kinderen direct na aankomst op 2 september 1943 vermoord. Debora Behr-de Lange is 40 jaar geworden, Abraham Izak 12 jaar en Hester Henriëtte 10 jaar.

Izak Behr is doorgestuurd naar het ghetto van Warschau. Hij is daar waarschijnlijk door uitputting omgekomen. In zijn overlijdensakte staat dat hij is overleden in de week tussen Kerstmis en oudjaar 1943. Zijn datum van overlijden is vastgesteld op 26 december 1943.
Izak Behr was 43 jaar.

Voor het huis aan de Oranjestraat 27 in Assen zijn voor deze mensen struikelstenen geplaatst.

Mede-eigenaar van de rijwielgroothandel Joël van Coevorden, zijn vrouw Froukje van Coevorden-Behr en hun twee kinderen Benno en Jette overleefden de oorlog. Joël zette de rijwielgroothandel aan de Rolderstraat 9 die zijn schoonvader aan het begin van de eeuw was begonnen, voort. Ze woonden ook op dit adres.

Mei 1949

Hij werd opgevolgd door zijn zoon Benno. In oktober 1957 kwam de rijwielgroothandel in andere handen en vertrokken Bernard en zijn vrouw naar Haarlem. Benno overleed in Haarlem in januari 1958, 34 jaar oud.

Oktober 1957