Helene Hirsch

Helene-Wilhelmine Hirsch werd geboren op 21 december 1921 en haar zusje Eva Hirsch werd geboren op 29 juni 1925. De ouders van de meisjes waren Julius Hirsch (10 februari 1875) en Henriette Markuse (03 januari 1882). Het gezin woonde aan de Kohlenkamp 8 in Mülheim an der Ruhr (bij Duisburg). Vader was eerst koopman en later verzekeringsagent. Na de Kristallnacht besloten de ouders om hun dochters naar het veilige Nederland te sturen. Helene en Eva kwamen op 7 december 1938 aan in Amsterdam waar ze enkele weken in quarantaine verbleven in barakken in Zeeburg.

Helene Hirsch

Voornaam
Helene-Wilhelmine Hirsch
Achternaam
Hirsch
Geboortedatum
21 december 1921
Geboorteplaats
Mülheim an der Ruhr
Sterfdatum
30 september 1942
Sterfplaats
Auschwitz

Op 10 januari 1939 gingen de zusjes naar het Noorderhuis bij Hoogeveen, waar ze tot 20 april 1939 bleven. Hier werden tussen december 1938 en april 1939 Duits Joodse kinderen opgevangen. Het Noorderhuis bood plek aan 90 kinderen tegelijkertijd. De zusjes Hirsch gingen vanuit het Noorderhuis naar een opvanghuis in Soesterberg. In juni 1939 kreeg Helene, dan 17 jaar, toestemming om als dienstbode te gaan werken bij een tandarts in Amsterdam. Ze werd daar in het gezin van de tandarts, de familie Waagenaar, opgenomen. Vanaf januari 1940 woonde Helene bij de familie Grünberg, zelf gevlucht uit Duitsland, aan het Olympiaplein in Amsterdam.

In het Spaarbankbosch tussen Pesse en Hoogeveen (niet ver van basisschool De Akker) ligt bungalowpark De Santbrincke.

Vanaf 1924 stond hier kinderherstellingsoord het Noorderhuis dat in 1984 geheel door brand werd verwoest. In 1939 werd het Noorderhuis korte tijd een opvanghuis voor uit Duitsland gevluchte Joodse kinderen. Nederland nam na de Kristallnacht ongeveer 2000 Joodse kinderen uit Duitsland als vluchteling op. Zij werden verspreid over verschillende opvanghuizen in het land. Helene en Eva Hirsch verbleven korte tijd in het Noorderhuis. 

Eva bleef tot 19 juni 1939 in Soesterberg en kwam daarna steeds voor korte tijd in verschillende opvanghuizen terecht: Rotterdam (2 opvangplekken), Loosdrecht, Scheveningen en Amsterdam. Op 20 juli 1940 kwam ze aan in het meisjesweeshuis aan de Rapenburgerstraat in Amsterdam. Ruim een jaar later, op 8 oktober 1941, werd Eva opgenomen in het gezin van de familie Marcus dat woonde aan de Biesboschstraat 17 in Amsterdam. Uit correspondentie blijkt dat Eva in februari 1940 toestemming kreeg om een weekend bij haar zus in Amsterdam door te brengen.
Toen begin juli 1942 de eerste oproepen voor Joden om zich te melden voor deportatie rondgebracht werden in Amsterdam bleken vooral Joodse vluchtelingen uit Duitsland onder de 40 jaar tot deze eerste groep te behoren. Ook Eva en Helene kregen opdracht om zich te melden. In de nacht van 14 juli op 15 juli zijn ze om iets na twee uur vertrokken vanaf het Centraal Station en om iets voor zes uur in de ochtend kwam de trein aan in Hooghalen. Van daar moest men naar het kamp voor de registratie. Mannen gingen lopen, vrouwen en kinderen werden met auto’s naar het kamp gebracht.

De namen van Helene en Eva Hirsch staan beide op de transportlijst van het eerste transport vanuit kamp Westerbork op 15 juli 1942. Meteen na de registratie gingen zij terug naar de trein in Hooghalen. ‘We zijn nog geen uur in Westerbork geweest’, zegt een ooggetuige. Bij de 985 mensen die vanuit Amsterdam werden aangevoerd werden 152 mensen gevoegd die al in kamp Westerbork verbleven. Daarbij waren ook 51 kinderen uit het weeshuis met hun leraar. De Jong schrijft in Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog dat de trein die op 15 juli uit Hooghalen vertrok in Duitsland is samengevoegd met de trein die een dag later, op 16 juli, uit Hooghalen wegreed.
In de nacht van 17 op 18 juli kwamen met dit samengevoegde transport 2000 mensen aan in Auschwitz. Volgens het Kalendarium van Auschwitz werden hiervan 1251 mannen en 300 vrouwen als gevangene ingeschreven en de overige 449 personen werden direct vermoord. Helene en Eva Hirsch werden beiden na aankomst geselecteerd voor werk. Als sterfdatum staat voor zowel Helene als voor Eva 30 september 1942 genoteerd. Helene is 20 geworden en Eva 17 jaar.

 

Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Oosthalen 8, 9414TG Hooghalen
  • Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.