Heiman Magnus uit Assen kwam al in augustus 1942 in kamp Westerbork terecht en verbleef er vanwege een baantje bij de Ordedienst langere tijd. Uiteindelijk moest hij begin 1944 op transport en kwam kort voor de bevrijding om in Bergen-Belsen.

Heiman Magnus

Aan de Rolderstraat 54 in Assen woonden David Magnus (1889), zijn vrouw Henriette Heilbronn (1894) en hun kinderen Jacob (1919), Heiman (1921) en Clara (1927). David had een koosjere paardenslagerij, waar ook zoon Jacob werkte. Hij bracht onder meer vlees rond op een fiets met mand voorop.

Slagerij Magnus links op de foto met de transportfiets staand voor de winkel.

Heiman en Jacob speelden in hun vrije tijd bij voetbalvereniging Achilles in Assen. Er is een foto uit 1937 bewaard gebleven waarop beide broers in voetbaltenue staan, gemaakt ter gelegenheid van een toernooi dat ze samen in Groningen speelden.

Jacob (linksvoor) en Heiman (rechts, gebukt) in 1937.

Toen na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog de Joden in Nederland de gevolgen van de anti-Joodse maatregelen gingen ondervinden, werd het Heiman en Jacob verboden om nog langer aan de wedstrijden van Achilles mee te doen. De bordjes ‘verboden voor Joden’ kwamen ook bij het voetbalveld te staan. Vader moest zich in augustus 1942 melden in het Joodse werkkamp Orvelte.

David Magnus,4e van links, in werkkamp Orvelte.

Op 18 augustus 1942 kwamen Heiman en Jacob in kamp Westerbork terecht. Toen op 2 oktober 1942 de werkkampen werden ontruimd kwam ook hun vader in kamp Westerbork aan en op datzelfde moment werden ook moeder en zus Clara met vele andere Joodse inwoners vanuit Assen naar Westerbork overgebracht. Kort daarna, op 9 oktober 1942, moesten David, Henriëtte en Clara alweer vertrekken. Die vrijdagmorgen vertrokken ze met een transport van Westerbork naar Auschwitz. Heiman stelde de buren uit de Rolderstraat van dit feit op de hoogte:

“Pa, moe en Clara zijn op transport gegaan. Wat dat betekent kan ik niet onder woorden brengen. We hebben ze alles wat we hadden meegegeven. Zij zijn gelukkig flink weggegaan.”

David, Henriëtte en Clara Magnus werden alle drie direct na aankomst in Auschwitz vermoord.

Vanwege zijn werk bij de Ordedienst hoefde Heiman voorlopig niet op transport. Ook kon hij zich op die manier met zijn hobby bezighouden: hij speelde in het voetbalteam van kamp Westerbork.

Heiman Magnus, staand -licht gebogen- 3e van links, als voetballer in Westerbork 

Sam Stern, een jeugdvriend van Heiman die werkzaam was in het ziekenhuis van het kamp en tevens bij Heiman in het Westerborkvoetbalteam speelde, vertelde daarover:
“Heiman was bij de Ordedienst en moest op een bepaald moment naar Amsterdam om daar Joden op te halen. Evenals ik stond ook hij op de Stammliste van het kamp, een lijst van mensen die nodig waren om het kamp draaiende te houden. En in Amsterdam is hij toen voor de burgerlijke stand met mijn zusje getrouwd.”

Eva Magnus-Stern

Heiman trouwde dus als kampgevangene met Eva Stern, die hij al kende in Assen. Eva was in Assen geboren op 5 januari 1921. Het huwelijk vond plaats op 26 februari 1943. Eva werkte op dat moment als verpleegster in het Israëlitisch Ziekenhuis in Amsterdam. Sam Stern: “Heiman ging weer terug naar het kamp. Enige tijd later moest ook mijn zusje Eva naar kamp Westerbork, omdat het ziekenhuis in Amsterdam werd opgeheven. Omdat Heiman dus op de Stamlijst stond, werd ook mijn zusje daarop geplaatst.”

Heiman verbleef ongeveer 1,5 jaar in kamp Westerbork. Tijdens zijn gevangenschap woonde hij onder andere in de barakken 84 en 58. Samen met zijn vrouw Eva, zijn broer Jacob en zijn schoonzus Hendrika werd Heiman op 18 januari 1944 op transport gesteld naar Theresienstadt. In de trein schreef hij een afscheidsbrief:

“Zoals jullie wel gehoord zullen hebben ben ik maandagmorgen op transport gesteld. Jullie kunt erop vertrouwen dat ik ga met mijn kop omhoog. En ik heb ook het vaste vertrouwen dat ik weer in jullie midden zal verschijnen. Dus moed en vertrouwen.”

Heiman en Eva vertrokken op 18 januari 1944 naar Theresienstadt. Sam Stern die zelf bevrijd werd in kamp Westerbork vertelde daarover: “Hen werd verteld dat zij bevoorrecht waren daarheen te gaan. Na de oorlog hoorde ik dat Heiman en Eva vanuit Theresienstadt doorgestuurd waren naar Auschwitz en vandaar weer naar Bergen Belsen. Heiman is volgens de gegevens van het Rode Kruis in maart 1945 aan de gevolgen van uitputting overleden. Mijn zusje Eva stierf in mei 1945 door uitputting, tyfus en dysenterie.”

Heiman en Eva Magnus zijn op 16 mei 1944 van Theresienstadt naar Auschwitz gedeporteerd en later dat jaar van daar naar Bergen-Belsen overgebracht. Beiden zijn ze daar omgekomen. De sterfdatum van Heiman is vastgesteld als zijnde 15 maart 1945 en die van Eva als 20 mei 1945. Ook broer Jacob en schoonzus Henderika overleefden niet.

De namen van Heiman en Jacob Magnus staan op een monument met de namen van de in de oorlog omgekomen leden bij het Achilles-stadion in Assen.