Hartog Velleman uit ’s Hertogenbosch was als Jood lid van de Communistische Partij Nederland (CPN). Door zijn gemengde huwelijk was hij vrijgesteld van deportatie en werd hij voorlopig met rust gelaten. Vanwege zijn lidmaatschap van de CPN liep hij wel gevaar. In 1943 werd hij door de Duitsers opgepakt en doorgestuurd. Na een gang langs meerdere kampen stierf hij in maart 1945 door uitputting in een kamp in Langenstein.
Hartog Velleman
- Voornaam
- Hartog
- Achternaam
- Velleman
- Geboortedatum
- 15 april 1904
- Geboorteplaats
- Den Bosch
- Sterfdatum
- 30 maart 1945
- Sterfplaats
- Langenstein
Velleman was werkzaam als marktkoopman in textiel.
1935 Advertentie. "Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant". 's Hertogenbosch, 12-07-1935. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000017995:mpeg21:p004
In 1927 trouwde hij met Lucia van den Dungen. Het echtpaar kreeg een zoon. Het gezin woonde aan de Sint Janssingel 2 in Den Bosch. Velleman was tijdens de oorlog betrokken bij het verzet. Zo bood hij enige tijd onderdak aan Paul de Groot, kopstuk van de CPN.
Advertentie. "Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant". 's Hertogenbosch, 12-07-1935. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSADB01:000017995:mpeg21:p004
Velleman woonde in een groot huis aan de Sint Janssingel in ’s Hertogenbosch. In zijn woning had hij een schuilplaats aangelegd, waarin zich meerdere mensen tegelijk konden verbergen. Door het openen van een luik in de huiskamer kreeg men toegang tot de kelder waar de schuilplek was ingericht. Tapijt erover en niemand die er iets van merkte.
Op het adres Sint Janssingel 2 is
tegenwoordig een supermarkt gevestigd. (Google Maps)
Toen de SD de woning echter verliet en langs het huis liep hoorde men glas rinkelen.
Struikelsteen in Den Bosch voor Hartog Velleman Foto: Dick de Bruijne https://www.tracesofwar.nl/sights/138296/Stolperstein-Sint-Janssingel-2.htm
Weckfles omgestoten
Bij een inval in 1943 verliep in eerste instantie alles volgens plan. Toen de SD de woning echter verliet en langs het huis liep hoorde men glas rinkelen. Velleman had een weckfles omgestoten en werd alsnog opgepakt.
Zijn arrestatie was het gevolg van verraad en hij werd overgebracht naar kamp Amersfoort. Van daaruit volgde transport naar kamp Westerbork, waar hij op 2 september 1944 aan kwam.
Vooraan barak 67, strafbarak (Collectie HcKW)
Velleman werd in de strafbarak, nummer 67, geplaatst en een dag later overgebracht naar Auschwitz. Daar werd hij geselecteerd en kreeg kampnummer 195404.
Bij de ontruiming van Auschwitz in januari 1945 ging Velleman naar Gross-Rosen en later naar Buchenwald. Uiteindelijk belandde hij in het buitenkamp Langenstein-Zwieberge. Daar werd hij als dwangarbeider ingezet bij het graven van tunnelstelsels.
Ontberingen
Het werk had het doel de gevangenen fysiek en mentaal af te beulen. De nazi’s noemde dit Vernichtung durch Arbeit (vernietiging door arbeid). Ze werden gedwongen zeer lange dagen onder de grond te werken. De voeding schoot schromelijk te kort en de gevangenen werden regelmatig mishandeld door de bewakers. In de wintermaanden bezweken veel gevangenen als gevolg van bevriezingsverschijnselen. Ook voor Hartog Velleman werden de ontberingen uiteindelijk te veel. Hij bezweek op 30 maart 1945 op 40-jarige leeftijd.
Advertentie. "De waarheid". Amsterdam, 06-10-1945, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010851158:mpeg21:p004
