Elly Rosalie Birnbaum werd geboren op 13 februari 1936 in Hilversum. Ze was het derde en jongste kind van Simon Sigmund Birnbaum en Jeanne Charlotte Birnbaum-Lang. Elly’s broer Eugène was ruim tien jaar en haar zus Sabine bijna acht jaar ouder. Deze kinderen waren in Amsterdam geboren.

Foto links: NIOD

Elly Rosalie Birnbaum

Simon Sigmund Birnbaum is geboren in Amsterdam op 17 juni 1894. Zijn ouders waren Wolf Willy Birnbaum (1858-1937) en Martha Birnbaum-Monk (1853-1937). Op 17 november 1924 trouwde Simon met Jeanne Charlotte Lang. Jeanne is geboren op 11 augustus 1904 in Zürich (Zwitserland). Jeanne was de dochter van Eugen Lang en Anna Lang-Endlitz. Van Jeannes ouders zijn de geboorte- en sterfdata onbekend en ook is niet bekend hoe en waarom Jeanne in Nederland terechtkwam.

De oudste twee kinderen van Simon en Jeanne werden in Amsterdam geboren: Eugène Arthur op 2 september 1925 en Doris Sabine op 27 april 1928.
De reden van de verhuizing van het gezin Birnbaum in 1931 van Amsterdam naar Hilversum was de aanstelling van Simon bij het Bioscooptheater Casino aan de Naarderstraat. Hij werd daar directeur. Het eerste huis in Hilversum was aan de Pieter de Hooghlaan 3. Na iets meer dan een jaar verhuisde de familie Birnbaum naar de Diependaalse Drift 20. Op 13 februari 1936 werd daar de jongste dochter geboren, Elly Rosalie.

 

Auto Palace De Wit, 1912

Feest- en concertgebouw Trianon, 1924

Casino Bioscoop, 1927. Foto's: Pinterest

Theaterbioscoop Casino aan de Naarderstraat was eerder Feest- en Concertgebouw Trianon. Het pand is in 1912 gebouwd als autogarage en showroom voor de welgestelden uit Hilversum en omstreken. Het was een gebouw met een voor die tijd vooruitstrevende architectuur.

Foto met Elly Birnbaum. Joods Monument.

Simon was actief in het Hilversumse Joodse leven: hij was penningmeester van de Nederlands-Israëlitische Gemeente Hilversum en tijdens de oorlog werd hij plaatselijk Hoofdvertegenwoordiger van de Joodse Raad te Hilversum.

In 1939 nam de familie Birnbaum de Duits-Joodse vluchteling Heinz Erich Pfifferling in huis. Heinz was geboren op 2 juni 1926 in Eisenach (Duitsland). Samen met zijn broer Edgar was Heinz op 7 december 1938 in Nederland aangekomen. In eerste instantie waren de jongens in quarantaine geplaatst in Amsterdam. Op 10 januari 1939 waren de broers opgenomen in jeugdherberg ‘De Kleine Haar’ in Gorssel, een vluchtelingenkamp voor jongens. Via het burgerweeshuis in Gouda kwam Heinz in het gezin van de familie Birnbaum terecht.

In de beginjaren van de oorlog moest het gezin terugverhuizen naar Amsterdam. Het adres werd Noorder Amstellaan 193 III. Waarschijnlijk mocht Heinz Pfifferling niet mee, en moest hij naar kamp Westerbork, waar hij op 3 september 1942 aankwam. Zijn broer Edgar was daar al voor de oorlog uitbrak, op 27 februari 1940, aangekomen. Edgar had als ‘Alte Kampinsasse’ al een positie opgebouwd. De broers kwamen in het kamp op de ‘tweeduizend-lijst’, dat waren de voor het kamp onmisbare werkkrachten. Toch volgde ook voor hen deportatie. Ze moesten op 4 september 1944 naar Theresienstadt, op 29 september 1944 naar Auschwitz. Daarna via Golleschau en Sachsenhausen op 14 februari 1945 naar Mauthausen. Daar overleed Heinz Erich Pfifferlich op 17 maart 1945, op 18-jarige leeftijd.
Zijn broer Edgar was toen al overleden. Hij stierf bij de evacuatietransporten tussen Golleschau en Sachsenhausen. De sterfdatum van Edgar Jozef Pfifferling is vastgesteld op 2 februari 1945 in Midden-Europa. Hij was 22 jaar oud.

Stolpersteine in Eisenach

De familie Birnbaum heeft nog geprobeerd om met een naar alle waarschijnlijkheid vervalst Hondurees paspoort aan de verschrikkingen van de Holocaust te ontkomen. Dit mocht niet baten.

Bron: NIOD

Het stempel op het paspoort staat op 30 juni 1943. Maar tien dagen daarvoor, op 20 juni 1943 waren Simon, Jeanne, Eugène, Doris en Elly Birnbaum al aangekomen in kamp Westerbork. Ze werden in barak 65 geplaatst. Op de kaart van Simon staat als beroep vermeld: koopman. Een maand later, op 20 juli 1943, vertrok hun transport naar Sobibor. Daar werden ze op 23 juli 1943 vermoord. Simon Sigmund Birnbaum was 49 jaar, Jeanne Charlotte Birnbaum-Lang was 38 jaar, Eugène Arthur Birnbaum was 17 jaar, Doris Sabine Birnbaum was 15 jaar en Elly Rosalie Birnbaum was 7 jaar oud.

In Hilversum zijn aan de Diependaalse Drift 20 Stolpersteine geplaatst voor de familie Birnbaum en voor Heinz Pfifferling. In Eisenach zijn ook Stolpersteine gelegd voor Heinz, Edgar en hun ouders.