Bertha Franco Mendes is het enige kind van Albert Isac Franco Mendes (Amsterdam 1905) en Johanna (Hans) van der Kous (Watergraafsmeer 1913). Ze is geboren op 7 juli 1933 te Amsterdam. Bertha’s vader kwam uit een Portugees Joodse familie, haar moeder uit het gezin van een huisarts. Ze woonden aan de P. de Hoochstraat 84 in Amsterdam.
Bertha is vernoemd naar haar grootmoeder van moederszijde.

Foto links: privé-collectie

Bertha Franco Mendes

De ouders van Bertha trouwden op 12 juli 1932 in de Port. Isr. Hoofdsynagoge aan het Jonas Daniel Meijerplein.

Albert Franco Mendes was van beroep assuradeur. Hij was kort voor zijn huwelijk, per 1 juli 1932 opgenomen in de firma van zijn vader Benoit. Ook was hij voorzitter van het Portugees Israelitisch Oude Mannenhuis en administrateur van het Portugees Israelitsch Ziekenhuis (PIZ) .

Van Bertha’s moeder Hans is bekend dat ze op het Amsterdams Lyceum zat, de foto hieronder komt uit het 'Gedenkboek 1940-1945 van het Amsterdams Lyceum'.

 

Op 21 oktober 1942 werden Hans en Albert Franco Mendes en hun dochter Bertha van Amsterdam naar kamp Westerbork vervoerd. Ze konden daar geruime tijd blijven, dankzij de vrijstelling van Albert vanwege zijn ‘PIG-stempel’ ((Portugees Israelitsche Gemeente).
Maar op 25 februari 1944 moesten ze naar Theresienstadt. Philip Mechanicus schrijft daarover op 23 februari 1944 in zijn dagboek ‘In Depot’:

Over het lot van de Portugezen is beslist. Gistermiddag kwam als een bom uit heldere hemel de bekendmaking, dat zij met pak en zak naar Theresienstadt gaan, a.s. vrijdag. Dus niet naar Portugal. Dat wisten we trouwens wel, dat dat maar een aardigheidje, een spelletje was. Maar waarom naar Theresienstadt? De Hemel mag het weten. Aangenomen moet worden, dat de Duitse autoriteiten met het geval tenslotte geen raad hebben geweten en de Portugezen daarom maar naar Theresienstadt hebben afgeschoven, zoals ook anderen, met wie zij geen raad wisten.

Op 16 oktober 1944 werd het gezin van Theresienstadt naar Auschwitz gedeporteerd.
Op 18 oktober 1944 werden Hans en Albert Franco Mendes en hun dochter Bertha vermoord. Ze waren respectievelijk 31, 39 en 11 jaar oud.

De grootouders van Bertha, Joel en Bertha van der Kous-Sachs waren al op 17 september 1943 omgebracht in Auschwitz.
Ook Bertha’s grootvader Benoit Franco Mendes en zijn tweede vrouw Jochebed Franco Mendes-Henriques Pimentel werden op 30 oktober 1944 in Auschwitz vermoord.
Ook haar tante Cora Suze van Os-Franco Mendes stierf in Auschwitz, op 5 augustus 1942, Bertha’s nichtjes Thérèse en Suzette op 12 augustus 1942 en haar oom Albert van Os op 30 september 1942, allen in Auschwitz.