Wim Loeb

Enkele Havo leerlingen van het Ubbo Emmius in Stadskanaal stelden een portret samen van Wim Loeb, één van de leidende mensen achter de beroemde Westerborkfilm. Vanwege zijn huwelijk met een niet-Joodse vrouw wist Wim tot het einde van de oorlog in Westerbork te blijven.

Wim Loeb

Familie
Leopold Loeb jr., de vader van Wim Loeb, werd geboren op 20 januari 1883 in Düren in Duitsland. Hij was de zoon van Leopold Loeb sr. (1856-1905) en Sibilla Jumpertz (1858-1942). Leopold Loeb was gynaecoloog van beroep bij een niet-Joodse zorginstelling en voorzitter van een lokale Joodse organisatie. Tijdens zijn verblijf in Westerbork heeft Leopold enige tijd in het kampziekenhuis gewerkt.

Leopold Loeb trouwde in 1911 met Meta Spiegel. Na hun huwelijk betrokken zij een woning in Den Haag waar twee kinderen werden geboren: Eva (17 september 1913) en Willem (27 augustus 1915). Willem’s roepnaam was Wim.

Gemengd gehuwd
Wim Loeb, die van huis uit fotograaf was, trouwde in de jaren dertig met de niet-Joodse Dina Bos. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hiervoor de term 'gemengd gehuwd' bedacht. Gemengd-gehuwden werden over het algemeen relatief laat opgepakt en hadden hierdoor een grotere overlevingskans dan niet gemengd-gehuwde Joden.

Sterilisatie
Wim Loeb kwam op 9 maart 1943 in kamp Westerbork terecht waar hem een onmogelijke 'vraag' werd voorgelegd. In de zomer van 1943 werd de gemengd-gehuwde Joden verteld dat als zij zich niet zouden laten steriliseren, zij naar een voor hen onbekend concentratiekamp in 'het Oosten' zouden worden gebracht. Voor Wim leek de keus niet moeilijk: liever een kamp dan ‘verminkt’ bij zijn vrouw terugkeren.

Via een contactpersoon van zijn neef (ook een gemengd-gehuwde gevangene) wist hij zijn vrouw op de hoogte te brengen van de sterilisatie-actie. Nadat Dina Loeb het bericht van haar man ontvangen had, stapte zij op de fiets en ging op weg naar Sturmbahnführer Zöpf, destijds één van de hoogste in Den Haag aanwezige nazi’s inzake het 'Jodenvraagstuk'. Zöpf, onbekend met de actie, belde na het relaas van Dina woest naar kamp Westerbork om te vragen of haar verhaal juist was. Nadat hij van kampcommandant Gemmeker had begrepen dat dit inderdaad zo was, liet Zöpf de actie afblazen. Wim en vele andere gemengd-gehuwden konden terugkeren naar huis. Dina besloot Wim persoonlijk in Westerbork te komen afhalen. ‘Buiten op het balkon van het rijtuig hebben we op de terugreis naar Den Haag zo vreselijk zitten vrijen. Dat gelukzalige gevoel na al die spanning en onzekerheid is niet te beschrijven. Het is het gelukkigste moment uit m’n leven geweest’, aldus Wim jaren later.

Steriliseren

In de zomer van 1943 werd de gemengd-gehuwde Joden verteld dat als zij zich niet zouden laten steriliseren, zij naar een voor hen onbekend concentratiekamp in 'het Oosten' zouden worden gebracht. Voor Wim leek de keus niet moeilijk: liever een kamp dan 'verminkt' bij zijn vrouw terugkeren.

Westerborkfilm
In het voorjaar van 1944 kwam Wim Loeb opnieuw in Westerbork terecht. Tijdens zijn tweede verblijf kwam Wim in contact met de 'huisfotograaf'van het kamp, de uit Duitsland gevluchte Rudolf Breslauer (1903-1945). Kort na zijn aankomst kregen Breslauer en Loeb naar eigen zeggen van commandant Gemmeker de opdracht om een film over het leven in het doorgangskamp te maken. Sportactiviteiten, cabaretavonden, transporten en vooral werkende gevangenen werden in het kader van de in totaal ruim zeventig minuten durende  'Westerborkfilm' gefilmd. Na het vertrek van Breslauer en zijn familie in september 1944 monteerde Wim de film verder af.

‘Breslauers deportatie kwam onverwacht’, zo sprak Wim begin jaren negentig. ‘Je moet je voorstellen dat toen ik de film ging afmonteren ik in een ruimte was die helemaal vol stond met dozen met ruw materiaal. Dat ben ik allemaal gaan bekijken. Vervolgens ben ik een scenario gaan maken en gaan plakken en knippen totdat ik twee films had. Eén voor de commandant, de opdrachtgever, en één hield ik voor de geschiedschrijving en als bewijslast zelf. We wisten toen al dat het eind van de oorlog eraan zat te komen.’

Kort na de bevrijding vertrok Wim Loeb zonder officiële toestemming uit kamp Westerbork.

Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Oosthalen 8, 9414TG Hooghalen
  • Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.