Jacob & Suzanne Noach

Jacob Noach verbleef vanaf oktober 1942 in kamp Westerbork. Jacob werkte er bij de Ordedienst en wist hiermee zijn deportatie te voorkomen. Hij trouwde tijdens zijn verblijf in het kamp met Suzanne de Haan. Dit portret is geschreven door geschiedenisstudente Jessica Benjamins met hulp van scholieren Annieck Vos en Maaike de Vries van de Ubbo Emmius Scholengemeenschap uit Stadskanaal.

Jacob & Suzanne Noach

Jacob (Jaap) David Noach werd op 18 april 1919 te Zutphen geboren. Hij was de zoon van David Noach en Heintje Zeehandelaar. Voor de oorlog woonde Jacob aan de Sprohnstraat in Zutphen. In de zomer van 1942 kreeg Jacob de oproep om zich net als duizenden andere Joodse mannen te melden voor werkverruiming in één van de Joodse werkkampen in Noord- en Oost-Nederland. Hij kwam terecht in werkkamp ’t Schut in Ede. Dit kamp werd in 1940 gebouwd en in de zomer van 1942 werden hier de eerste Joodse dwangarbeiders naar toegestuurd.

Op 3 oktober 1942 werd het werkkamp 't Schut in Ede door de Grüne Polizei omsingeld. De Joodse dwangarbeiders werd verteld zich klaar te maken: ze zouden worden doorgestuurd naar kamp Westerbork. Een anonieme bron schreef hier later het volgende over:

'Ik werd zaterdagmorgen 3 Oct. met alle kampbewoners door de groene politie weggehaald en na het eten naar Ede vervoerd. We kwamen daar ongeveer tegen 12 uur aan en werden daar tot de volgende dag 10 uur op een bewaarplaats gelegerd, ook des nachts op de stenen vloer in de buitenlucht. Des zondagsmorgens zijn we doorgebracht naar kamp Westerbork.'

Het merendeel van de mensen die via de werkkampen in Westerbork terecht kwam, zou vrijwel direct of na slechts korte tijd op transport gesteld worden naar 'het Oosten'. Zo niet Jacob: in Westerbork wist hij een functie bij de Ordedienst, de 'Joodse politie' van het kamp, te verkrijgen.

Ordedienst

Het merendeel van de mensen die via de werkkampen in Westerbork terecht kwam, zou vrijwel direct of na slechts korte tijd op transport gesteld worden naar 'het Oosten'. Zo niet Jacob: in Westerbork wist hij een functie bij de Ordedienst, de 'Joodse politie' van het kamp, te verkrijgen.

De taak van de Ordedienst in Westerbork bestond uit het waarborgen van de orde binnen het kamp. Leden van de Ordedienst liepen minder kans om gedeporteerd te worden. Hoewel de Ordedienst er ogenschijnlijk voor heeft gezorgd dat de meeste SS'ers buiten het kamp bleven, is er tijdens en ook na de oorlog veel kritiek op de organisatie geweest. Kampgevangene Philip Mechanicus schreef tijdens zijn verblijf in Westerbork al in zijn dagboek:

'Een gedeelte van de OD-ers, Duitsers én Nederlanders, is getrokken uit de heffe der Joden, ruwe, grove kerels, zonder beschaving, zonder gevoel, zonder mededogen; die slechts leven voor de sigaret en het gemakkelijke avontuurtje met vrouwelijke soortgenoten. […] Zij vinden voor hun botte manieren een voorbeeld in die van hun Duitse collega’s, die kwistig met de vuist en snel en hard met de kaplaars zijn. De Joden in het kamp duiden hen aan met: de Joodse SS.'

Jacob ontmoette in kamp Westerbork Suzanna de Haan met wie hij op 19 juli 1944 trouwde. Suzanne was geboren in 1925 als dochter van Asser de Haan en Rosa Vos. Suzanne had twee zussen: Gijsina (Tina) en Eveline. Asser was diamantbewerker en kreeg hierdoor aanvankelijk uitstel van deportatie naar Westerbork, en later eveneens van deportatie naar 'het Oosten'.

Toen de oorlog uitbrak woonde Suzanna met haar ouders en zussen in Antwerpen. Nadat nazi-Duitsland België binnenviel vluchtte de familie naar Frankrijk. Na de overgave van Frankrijk keerde het gezin terug naar Antwerpen. Vanwege hun Nederlandse nationaliteit werden Suzanna, haar ouders en zussen vervolgens naar Amsterdam doorgestuurd.

In 1943 kwam het gezin De Haan in Westerbork terecht. Vader Asser, moeder Rosa en zus Eveline zouden uiteindelijk gedeporteerd worden naar 'het Oosten'; slechts moeder Rosa zou terugkeren. Door hun huwelijken wisten Tina en Suzanne de bevrijding in kamp Westerbork mee te maken.

Na de oorlog zijn Jacob Noach en Suzanne Noach-de Haan naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Hun huwelijk hield hier helaas geen stand.

Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Herinneringscentrum Kamp Westerbork
  • Oosthalen 8, 9414TG Hooghalen
  • Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.