Hans Hermann ontmoette in kamp Westerbork de eveneens in Duitsland geboren Betty Gerson. Op 15 april 1943 trouwde het stel. Een portret geschreven door oud-geschiedenisdocent Hans Piek.
Hans & Betty Hermann
In oktober en november 1939 kwamen de eerste bewoners in kamp Westerbork aan. Het kamp was nog in opbouw, de mensen die arriveerden moesten aan het werk om de voorzieningen af te bouwen. Zware arbeid, vooral ook omdat de meeste Duits-Joodse vluchtelingen het werken met de hand niet gewend waren.
Tot de eerste groep met bewoners behoorde Hans Hermann. Hans arriveerde op 23 november 1939 in het kamp op de Drentse heide. Hij was op dat moment al bijna een jaar in Nederland, daar hij vanuit Duitsland op 25 november 1938 in Nederland was aangekomen. Het ligt voor de hand te vermoeden dat hij na de Kristallnacht, van 8 op 9 november 1938, gevlucht is
Hans Hermann woonde in dat eerste jaar achtereenvolgens in Amsterdam, Norg, Hellevoetsluis en Rotterdam. In Norg was kamp ‘De Fledders’ als werkverschaffingskamp in de dertiger jaren opgericht. In 1939 fungeerde het als opvangplaats voor gevluchte Joden. Hans zal hier vermoedelijk meegeholpen hebben aan de ontginning van de heide.
Na de verschillende opvangkampen werd het dus uiteindelijk kamp Westerbork, waar alle gevluchte Joden vanaf eind 1939 werden samengebracht. Dat Hans het hier meer dan vijf jaar uitgehouden heeft en de bevrijding van het kamp kon beleven heeft ongetwijfeld te maken met zijn 'Alter Lagerinsasse-stempel': eenieder die voor juli 1942 in het kamp aanwezig was, werd ten tijde van de deportaties naar 'het Oosten' van transport gevrijwaard.
In het kamp heeft Hans de in 1920 in de Duitse plaats Bunde geboren Betty Gerson leren kennen. De voorouders van Betty kwamen uit Oost-Groningen en woonden afwisselend in de omgeving van Papenburg en het oosten van de provincie Groningen, een mooi voorbeeld van de voortdurende grensoverschrijdingen in de vorige eeuwen.
Sperre
Hans had bij zijn verzoek om te mogen trouwen tevens gevraagd om zijn ‘Sperre’ te mogen houden en ook dat werd toegestaan. Betty kreeg ook een ‘Sperre’ en zo bleven ze gespaard.
Betty was coupeuse, een beroep in de kledingindustrie, Hans was ‘Fenstermacher’, wat in het Nederlands ramenmaker zou inhouden. Betty kwam in november 1942 in Westerbork, uit Arnhem waar ze ingeschreven was op het adres Prins Hendrikstraat 6. Volgens de adressengidsen van Arnhem woonde op dat adres ‘de weduwe A. Gerson’. Het zou de moeder van Betty geweest kunnen zijn. Haar man, de vader van Betty, Abraham, was in 1931 in Bunde overleden. Als de ‘weduwe A. Gerson’ inderdaad de moeder van Betty geweest is kan het zijn dat ook zij naar Nederland is uitgeweken. Het heeft haar niet mogen baten: ook zij is in Westerbork gevangen gezet en uiteindelijk in 1944 naar Auschwitz op transport gezet. Daar werd ze op 10 oktober 1944 vermoord.
Er zijn meer familieleden van Betty omgekomen: broer Moritz, diens vrouw Adele en hun kinderen Gerd en Lina werden in 1943 in Sobibor vermoord, zus Martha en haar man Nathan maakten in 1942, in de stad Groningen, een eind aan hun leven.
Hans en Betty leerden elkaar dus kennen in Westerbork en verloofden zich. Eind 1942/begin 1943 dienden ze verzoeken in om te mogen trouwen. Dat werd toegestaan en op 15 april 1943 traden ze in het huwelijk. Hans had bij zijn verzoek om te mogen trouwen tevens gevraagd om zijn ‘Sperre’ te mogen houden en ook dat werd toegestaan. Betty kreeg ook een ‘Sperre’ en zo bleven ze gespaard. Hans speelde in Westerbork in een jazzband, er is een foto van de band bewaard gebleven.
Hans en Betty mochten op 30 juni 1945 het kamp verlaten en vestigden zich in Amsterdam: eerst aan de Kromme Mijdrechtstraat en in 1946 aan de Uithoornstraat. Op dat adres werd in 1947 ook hun zoon, Franklin David, geboren. De eerste voornaam lijkt te verwijzen naar de Amerikaanse president Franklin Roosevelt. Misschien hadden ze toen al emigratie in hun hoofd, niet als enigen, want veel Duitse vluchtelingen vertrokken al vrij snel na de oorlog naar de Verenigde Staten.
Hans en Betty vestigden zich in Bernville, Pennsylvania, en gingen later in Reading, niet ver van Bernville wonen. Daar overleed Betty in 1992. Hoe het leven voor hen in de Verenigde Staten was weten we niet, evenmin hoe het Franklin is vergaan.
