Clara van Praag Sigaar wist door haar huwelijk met de niet-Joodse Thom de Klerk in kamp Westerbork van transport gevrijwaard te blijven. Een portret samengesteld door oud-geschiedenisdocent Hans Piek.

Clara van Praag Sigaar

Toen Clara van Praag Sigaar, dochter van Mozes en Lientje van Praag Sigaar-Jacobs, in mei 1944 in kamp Westerbork aankwam gingen er nog transporten naar 'het Oosten'; daar zou pas in de herfst van dat jaar een eind aan komen. Clara van Praag Sigaar had het geluk dat ze met een niet-Joodse man was getrouwd: Thom de Klerk. Ze waren in 1938 gehuwd en woonden aan de Dintelstraat 116, tweehoog in Amsterdam. Thom de Klerk was een bekend musicus, hij speelde fagot. Later maakte hij furore als fagotbouwer. Ook stond hij aan de wieg van het Nederlands Blazers Ensemble. Na de oorlog kreeg De Klerk meerdere onderscheidingen (Groot-Brittannië, Frankrijk) voor moedig gedrag. Waar hij die onderscheidingen voor ontving weten we niet.

Nog op de dag van aankomst diende Clara het verzoek in om 'Rűckstellung wegen Mischehe'  te krijgen, een verzoek om niet op transport te hoeven omdat ze gemengd gehuwd was. Alhoewel gemengde huwelijken volgens de nazi’s verwerpelijk waren, bood hun beleid ten aanzien van deze huwelijken voor Clara in Westerbork uitkomst: op 2 juni 1944 werd besloten dat ze voorlopig niet op transport hoefde.

Bij aankomst in kamp Westerbork kreeg Clara een grote 'S ' op de mouw gespeld. Ze was strafgeval, waarschijnlijk omdat ze zich niet vrijwillig had gemeld toen ze een oproep kreeg. Clara was op 20 maart 1944 van huis gehaald door de Sicherheitsdienst, die op zoek waren naar een neef van Clara die bij haar onderdak had gekregen. Na gevangenschap in Amsterdam werd ze overgebracht naar Westerbork. 

In kamp Westerbork wist Clara al vrij snel weer van haar 'S' af te komen, iets wat ze na de oorlog aan bemoeienis van de leiding van het Concertgebouworkest weet: haar man Thom was fagottist bij het orkest. 

Nadat kamp Westerbork op 12 april 1945 bevrijd was bleef Clara nog tot 22 juni in het kamp. Aanvankelijk kreeg ze de leiding over een groep NSB-vrouwen: na de bevrijding van Nederland werd kamp Westerbork een interneringskamp voor onder andere leden van de Nationaal Socialistische Beweging.

Clara stuurde haar man Thom op 10 mei, zijn verjaardag, een briefje met felicitaties en het verzoek om bij diverse instanties langs te gaan om haar ontslag uit kamp Westerbork te bespoedigen. Hier bleek echter geen sprake van. In tegendeel: op 24 mei werd Clara in Westerbork gearresteerd door mannen van Vrij Nederland op verdenking van samenwerking met de SD.

Clara werd overgebracht naar Utrecht waar ze werd verhoord. De conclusie van het rapport van dit verhoor luidde dat er geen bewijzen waren voor de beschuldigingen. Clara werd begin juni teruggestuurd naar kamp Westerbork waar ze aldus nog tot 22 juni moest wachten voor ze naar Amsterdam mocht terugkeren. Ze ging weer aan de Dintelstraat wonen.

Aan het huwelijk tussen Clara van Praag Sigaar en Thom de Klerk kwam al snel na de Tweede Wereldoorlog een einde. De echtscheiding werd in oktober 1946 uitgesproken. Thom vertrok in november van dat jaar naar de Noorderstraat waar hij ging samenwonen met Willeke Blomert, operazangeres, met wie hij in juni 1947 trouwde.

Clara van Praag Sigaar heeft in de oorlogsjaren een groot deel van haar familie verloren: haar moeder stierf in Amsterdam in 1942, haar vader, haar zus Rachel, de man van Rachel, Joseph Űberfeld, en hun dochter Sylvia werden in juli 1943 in Sobibor vermoord. Meerdere ooms en tantes en de meeste neven en nichten van Clara werden eveneens vermoord.

Clara verhuisde in 1964 naar de Gerrit van der Veenstraat 78 II. Op datzelfde adres woonde toen al de Zwitser Johannes Buhrs die in 1962 van de Dintelstraat 116 II naar de Gerrit van der Veen straat verhuisd was. Of Clara en Johannes een relatie hadden weten we niet; Johannes is in 1981 naar Costa Rica vertrokken.

Clara van Praag Sigaar is in 1985 in Amsterdam overleden.